دریافت محکوم‌به پس از صدور اجرائیه، توقیف اموال و فروش از طریق مزایده

در مواردی که فردی در دادگاه محکوم به پرداخت وجه یا انجام تعهدی می‌شود و به صورت داوطلبانه از انجام آن خودداری می‌کند، محکوم‌له (کسی که حکم به نفع او صادر شده است) می‌تواند از طریق صدور اجرائیه، توقیف اموال محکوم‌علیه و فروش اموال توقیفی از طریق مزایده، نسبت به وصول محکوم‌به اقدام کند.

این مقاله مراحل قانونی دریافت محکوم‌به پس از صدور اجرائیه، توقیف اموال و فروش آن‌ها از طریق مزایده را به تفصیل بررسی می‌کند و مواد قانونی مربوطه را تشریح می‌کند.

۱. درخواست صدور اجرائیه

۱.۱. تعریف اجرائیه

اجرائیه سندی است که توسط دادگاه صادر می‌شود و براساس آن، حکم صادره به مرحله اجرا درمی‌آید. بر اساس ماده ۲ قانون اجرای احکام مدنی، پس از صدور حکم قطعی یا لازم‌الاجرا، محکوم‌له می‌تواند از دادگاه صادرکننده حکم درخواست صدور اجرائیه نماید.

۱.۲. شرایط درخواست اجرائیه

مطابق ماده ۳ قانون اجرای احکام مدنی، درخواست صدور اجرائیه به شرطی قابل پذیرش است که حکم صادره قطعیت یافته یا لازم‌الاجرا باشد. احکام قطعی شامل موارد زیر است:

احکام بدوی که از مهلت تجدیدنظرخواهی عبور کرده و تجدیدنظرخواهی نشده‌اند.

احکامی که در مرحله تجدیدنظر صادر شده‌اند.

احکام صادره در دادگاه‌های بدوی که حکم آن به صورت قطعی صادر شده است.

۱.۳. مدارک لازم برای صدور اجرائیه

برای درخواست صدور اجرائیه، محکوم‌له باید پس از قطعی شدن رای صادره تقاضای صدور برگ اجرایی را به شعبه نخستین رسیدگی کننده به پرونده به همراه دادنامه قطعی صادره ارائه کند.

پس از دریافت این مدارک، دادگاه اقدام به صدور اجرائیه می‌کند. مطابق ماده ۴ قانون اجرای احکام مدنی، اجرائیه پس از صدور به محکوم‌علیه ابلاغ می‌شود.

۲. توقیف اموال

۲.۱. درخواست توقیف اموال

در صورتی که محکوم‌علیه ظرف ده روز پس از ابلاغ اجرائیه نسبت به اجرای حکم اقدام نکند، محکوم‌له می‌تواند از دادگاه درخواست توقیف اموال او را بدهد. ماده ۴۹ قانون اجرای احکام مدنی به این موضوع اشاره دارد و توقیف اموال را یکی از مراحل اجرایی برای وصول محکوم‌به می‌داند.

۲.۲. اموال قابل توقیف

مطابق مواد ۵۲ تا ۵۴ قانون اجرای احکام مدنی، تمامی اموال منقول و غیرمنقول محکوم‌علیه قابل توقیف هستند، مگر اموالی که قانوناً از توقیف مستثنی شده‌اند. برخی از اموال مستثنی از توقیف عبارتند از:

وسایل و ابزار کار که برای امرار معاش محکوم‌علیه و خانواده او لازم هستند.

منزل مسکونی متناسب با شأن محکوم‌علیه

آذوقه و وسایل زندگی ضروری

۲.۳. نحوه توقیف اموال

پس از درخواست توقیف اموال از سوی محکوم‌له، مأمور اجرای احکام به محل زندگی یا کار محکوم‌علیه مراجعه کرده و اموال قابل توقیف او را صورت‌برداری و توقیف می‌کند. اموال توقیف شده باید به نحوی حفظ شوند که امکان استفاده از آن‌ها توسط محکوم‌علیه وجود نداشته باشد.

۳. فروش اموال توقیفی از طریق مزایده

۳.۱. مفهوم مزایده

مزایده فرآیندی است که در آن اموال توقیف‌شده برای فروش به بالاترین پیشنهاددهنده به صورت علنی عرضه می‌شود. ماده  ۱۱۳ تا 135 قانون اجرای احکام مدنی به نحوه برگزاری مزایده و فروش اموال توقیفی پرداخته است.

۳.۲. مراحل برگزاری مزایده

مرحله اول: اعلام عمومی مزایده مطابق ماده ۱۱۸ قانون اجرای احکام مدنی، قبل از برگزاری مزایده، باید آگهی مزایده در روزنامه‌های محلی و ملی منتشر شود. در آگهی مزایده، باید زمان، مکان و شرایط مزایده به اطلاع عموم رسانده شود. همچنین ارزش اموال و شرایط پرداخت مبلغ توسط خریداران نیز در آگهی قید می‌شود.

مرحله دوم: ارزیابی اموال اموال توقیف شده قبل از مزایده توسط کارشناس رسمی دادگستری ارزش‌گذاری می‌شود. مطابق ماده 73 تا 76 قانون اجرای احکام مدنی، قیمت پیشنهادی کارشناسان در مزایده به عنوان مبنای فروش اموال لحاظ می‌شود.

مرحله سوم: برگزاری مزایده در روز مزایده، افراد علاقه‌مند به شرکت در مزایده حضور پیدا می‌کنند و بالاترین قیمت پیشنهادی پذیرفته می‌شود. ماده 131 قانون اجرای احکام مدنی اشاره دارد که اگر در اولین جلسه مزایده هیچ خریداری حاضر نشود، مزایده تجدید شده و در این صورت به هر میزانی که خریدار پیدا کند فروش خواهد رفت.

۳.۳. شرایط شرکت در مزایده

شرکت‌کنندگان در مزایده باید ۱۰ درصد مبلغ پایه را به عنوان وثیقه پرداخت کنند. این مبلغ در صورتی که فرد برنده مزایده شود و از پرداخت مابقی مبلغ امتناع کند، به عنوان خسارت به محکوم‌له تعلق می‌گیرد.

۳.۴. انتقال مالکیت

پس از فروش اموال از طریق مزایده و پرداخت کامل مبلغ توسط برنده مزایده، انتقال مالکیت به نام خریدار ثبت می‌شود و مبلغ فروش به حساب محکوم‌له واریز می‌گردد.

۴. نکات مهم در خصوص مزایده

امکان اعتراض به روند مزایده: مطابق ماده ۱۳۶، محکوم‌علیه یا هر فرد ذی‌نفع می‌تواند نسبت به روند مزایده اعتراض کند. این اعتراض باید در دادگاه مطرح شود و قاضی پس از بررسی اعتراض تصمیم می‌گیرد.

اموال مستثنی از مزایده: برخی از اموال توقیف شده ممکن است به دلیل دارا بودن ارزش اجتماعی یا فرهنگی خاص، اجازه فروش در مزایده نداشته باشند.

۵. جمع‌بندی

در این مقاله، به بررسی مراحل دریافت محکوم‌به از طریق صدور اجرائیه، توقیف اموال و فروش آن‌ها از طریق مزایده پرداخته شد. این فرآیند، از درخواست اجرائیه تا برگزاری مزایده، به دقت و با استناد به مواد قانونی توضیح داده شد. توجه به نکات حقوقی و جزئیات مزایده به محکوم‌له کمک می‌کند تا حقوق خود را به بهترین شکل ممکن مطالبه کند.

اگر محکوم‌له وکیل یا نماینده حقوقی داشته باشد، انجام این مراحل سریع‌تر و با دقت بیشتری انجام خواهد شد.