جرایم سیاسی و امنیتی شامل چه مفاد و مواردی می‌شود؟
جرایم سیاسی و امنیتی از جرایمی است که در قانون مجازات اسلامی، بخش تعزیرات برای مرتکبین به این جرایم، مجازات قانونی تعیین شده است. در جرایم امنیتی، هدف برهم زدن امنیت ملی و اصل نظام است و جرایم سیاسی بر علیه نهادهای سیاسی با هدف اصلاح کشور و بدون هدف ضربه زدن به اصل نظام انجام می‌شود. بسیاری از افراد تصور می‌کنند که جرایم سیاسی و امنیتی، جرم واحدی هستند. اما این دو به عنوان جرم مجزا در قانون مجازات اسلامی تعریف شده است.
در این مقاله در مورد جرایم سیاسی و امنیتی، شرایط تحقق این دو جرم و مجازات آن در قانون مجازات اسلامی پرداخته شده است.
جرایم علیه امنیت ملی
جرایم امنیتی شامل هر نوع عمل جاسوسی و تبلیغ علیه نظام است که مرتکب آن با توجه به جرم ارتکابی به مجازات جرایم علیه امنیت ملی محکوم می‌شود. جرایم علیه امنیت ملی باعث اغتشاش در نظم داخلی کشور و هرج و مرج می‌شود. از مهمترین جرایم علیه امنیت ملی جرم محاربه، بغی و افساد فی‌الارض است. جرایم علیه امنیت ملی شامل جرایم علیه امنیت داخلی و جرایم علیه امنیت خارجی است.
انواع جرایم امنیتی در قانون
جرایم علیه امنیت در قانون مجازات اسلامی به شرح ذیل است:
- جرم محاربه، بغی و افساد فی‌الارض
- تاسیس، اداره و عضوشدن در گروه و دسته ها با هدف برهم زدن امنیت کشور
- هرگونه تبلیغ علیه نظام یا تبلیغ به نفع گروه مخالف نظام
- جرایم جاسوسی و جرایم مربوط به جاسوسی
- هرگونه تحریک و تهدید بمب گذاری وسایل نقلیه
- همکاری با دولت‌های خارجی دشمن
جرم محاربه چه تعریفی دارد؟
براساس ماده 279 قانون مجازات اسلامی، جرم محاربه شامل کشیدن اسلحه با هدف تعرض به جان، مال یا ناموس مردم و ایجاد ترس و وحشت برای ناامنی در محیط است. بنابراین در صورتی که فرد با انگیزه شخصی به روی چند نفر اسلحه بکشد و به دلیل ناتوانی شخص، ناامنی ایجاد نشود، جرم محاربه صورت نگرفته است. محاربه به معنی سلب است و در مواردی که شخص برای جنگیدن یا ترساندن به روی آنها سلاح بکشد، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
مصادیق جرم محاربه
مصادیق جرم محاربه در ماده 279 و 281 قانون مجازات اسلامی بیان شده است. براساس ماده 279 قانون مجازات اسلامی، در صورتیکه شخص برای ترس و وحشت دیگران و سلب امنیت مردم از اسلحه استفاده کند، محارب فی‌الارض محسوب می‌شود.همچنین با توجه به ماده 281 قانون مجازات اسلامی، هر نوع سرقت مسلحانه و راهزنی با هدف برهم زدن امنیت ملی توسط سارقان، راهزنان و قاچاقچیان با استفاده از اسلحه برای سلب امنیت راهها و مردم، محاربه محسوب می‌شود.
مجازات جرم محاربه در قانون
براساس ماده 282 قانون مجازات اسلامی حد محاربه شامل موارد ذیل است:
- اعدام محارب
- صلب محارب
- قطع دست راست و پای چپ محارب
- نفی بلد محارب
جرم افساد فی‌الارض
براساس ماده 286 قانون مجازات اسلامی، اگر شخصی به شکل گسترده جنایت جسمانی علیه افراد، جرم امنیت ملی، نشر اکاذیب، اخلال در نظام اقتصادی، تخریب و احراق، تاسیس مراکز فساد و فحشا، پخش مواد میکروبی و سمی خطرناک را مرتکب شود، در صورتی که باعث اخلال در نظم عمومی و ناامنی کشور، ایجاد خسارت به افراد و اموال عمومی و خصوصی و اشاعه فحشا و فساد شود، مفسد فی‌الارض و به مجازات اعدام محکوم می‌شود.
جرم بغی
جرم بغی در ماده 287 قانون مجازات اسلامی بیان شده است. در صورتیکه گروه یا دسته ای قیام مسلحانه در برابر نظام جمهوری اسلامی ایران مرتکب شوند، باغی محسوب و در صورت استفاده از سلاح به مجازات اعدام و در غیر اینصورت به حبس تعزیری محکوم می‌شوند. در صورتیکه گروه باغی قبل از درگیری مسلحانه دستگیر شوند و از اسلحه استفاده نکرده باشند و سازمان آنها وجود داشته باشد به مجازات حبس تعزیری بیشتر از ده تا پانزده سال محکوم می‌شوند. اما اگر سازمان گروه باغی قبل از درگیری و استفاده از سلاح وجود نداشته باشد، به حبس تعزیری بیشتر از دوسال تا پنج سال محکوم می‌شوند.
عضو گروه یا دسته با هدف برهم زدن امنیت کشور
با توجه به ماده 498 قانون مجازات اسلامی، تشکیل دسته یا جمعیت بیشتر از دو نفر به قصد برهم زدن امنیت کشور در داخل و خارج، تحت هر اسم و عنوانی که مصداق جرم محارب قرار نگیرد، به مجازات دو تا ده سال حبس محکوم می‌شوند.
جرم تبلیغ علیه نظام
هرگونه فعالیت تبلیغی علیه نظام یا به نفع گروه‌های مخالف نظام با توجه به ماده 500 قانون مجازات اسلامی، مجازات حبس از سه ماه تا یکسال تعیین شده است.
جرم جاسوسی
جرم جاسوسی از مصادیق بارز جرم علیه امنیت ملی و جرمی سازمان یافته و فراملی است. زیرا در جرم جاسوسی اطلاعات نظامی، امنیتی و سیاسی یک کشور به وسیله یک نظام سازمان یافته و توسط منابع انسانی در اختیار کشورهای دیگر قرار می‌گیرند. در صورتیکه شخص اسرار، نقشه ها و اسناد مربوط به سیاست داخلی و خارجی را عمدا و یا با آگاهی در اختیار افراد فاقد صلاحیت دسترسی قرار دهد، مرتکب جرم جاسوسی شده و به مجازات یک تا ده سال حبس محکوم می‌شود.
مصادیق جرم جاسوسی
- اطلاع دادن اسرار نظامی، سیاسی و امنیتی کشور به افراد فاقد صلاحیت دسترسی به اسرار
- ورود به اماکن ممنوع برای دریافت اطلاعات سری نظامی، سیاسی و امنیتی کشور
جرم سیاسی
جرایم مطرح شده در ماده 2 قانون جرایم سیاسی که با هدف اصلاح امور کشور بر علیه نهادهای سیاسی و سیاست داخلی و خارجی بدون هدف ضربه به اصل نظام ارتکاب یابد، جرم سیاسی است. جرایمی که جرم سیاسی محسوب می‌شوند، شامل موارد ذیل است:
- هر گونه توهین و افترا به رئیس قوه قضائیه، مجریه و مقننه، رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، معاونین و وزرای رئیس جمهور، نمایندگان مجلس شورای اسلامی، خبرگان و شورای نگهبان در حدود مسئولیت آنها
- هرگونه توهین به رئیس یا نماینده سیاسی کشورهای خارجی در قلمرو ایران با توجه به مفاد ماده 517 قانون مجازات اسلامی
- جرایم مطرح شده در بند (د و ه ) ماده 16 قانون فعالیت احزاب، جمعیت و انجمن سیاسی و صنفی سال 1360
- جرایم مربوط به قوانین انتخابات خبرگان، انتخاب رئیس جمهور، انتخابات مجلس شورای اسلامی و شورای شهر و روستا به غیر از جرایم مربوط به ناظران و مجریان انتخابات
- نقض آزادی مشروع افراد ، تهمت، افترا، شایعه پراکنی احزاب، جمعیت و انجمن سیاسی و صنفی
- جرم نشر اکاذیب
جرایم غیر سیاسی
با توجه به تعریف جرم سیاسی در ماده یک قانون جرایم سیاسی، هر جرمی که با هدف اصلاح کشور صورت گیرد، مشمول جرم سیاسی نیست. بنابراین هر نوع مشارکت، معاونت، مباشرت و شروع به جرم در جرایم ذیل جرم سیاسی نیست:
- جرایم با مجازات حد، قصاص و دیات
- جرم سوء قصد به مقامات داخلی و خارجی
- جرم گروگان گیری و آدم‌ربایی
- تهدید و بمب گذاری، راهزنی دریایی، هواپیماربایی
- تخریب عمدی و حریق، غارت و سرقت اموال
- قاچاق، نگهداری، حمل و خرید و فروش مواد مخدر، روانگردان و سلاح
- جرم ارتشاء و رشا، تصرف غیرقانونی در مبالغ دولتی
- جرم پولشویی، مخفی کردن اموال به دست آمده از جرم
- جرم افشای اسرار و جاسوسی
- تحریک به کشتار، جنگ، درگیری و تجزیه طلبی
- ایجاد اختلال در داده سامانه رایانه‌ای یا مخابراتی ارائه دهنده خدمات ضروری عمومی و حکومتی
- کلیه جرایم مربوط به عفت و اخلاق عمومی به وسیله سامانه مخابراتی یا رایانه یا وسایل دیگر
قوانین در مورد مجرمان سیاسی
براساس قانون جرایم سیاسی، در خصوص متهمان و محکومان جرایم سیاسی موارد ذیل اجرا می‌شود:
- اختصاص دادن محل نگهداری مجزا در زمان بازداشت و حبس از مجرمان عادی در زندان
- ممنوع بودن پوشیدن لباس زندان در مدت بازداشت و حبس
- عدم اجرای قوانین و مقررات مربوط به تکرار جرم
- عدم استرداد مجرمان سیاسی
- عدم بازداشت و حبس به صورت انفرادی مگر مواردی که بیم تبانی وجود داشته باشد، با دستور مقام قضایی به صورت انفرادی نگهداری می‌شود. براساس قانون، مدت نگهداری انفرادی در جرایم سیاسی نباید بیشتر از 15 روز باشد.
- داشتن حق ملاقات و مکاتبه با نزدیکان طبقه اول در مدت حبس
- دسترسی به نشریات، کتاب، رادیو و تلویزیون در مدت حبس
مرجع تشخیص جرم سیاسی
براساس ماده 5 قانون جرایم سیاسی، مرجع قضایی دادسرا یا دادگاهی که پرونده متهم جرم سیاسی در آن مطرح و در حال رسیدگی است، سیاسی بودن جرم ارتکابی شخص را تشخیص می‌دهد. متهم در تمام مراحل رسیدگی در دادسرا و تا پایان جلسه اول رسیدگی در دادگاه، می‌تواند ایراد غیر سیاسی بودن اتهام انتسابی خود را مطرح کند. مرجع قضایی با صدور قرار در این مورد نظر خود را اعلام می‌گیرند. متهم می‌تواند نسبت به نحوه صدور و قرار صادره با توجه به مقررات آیین دادرسی کیفری اعتراض کند.
نحوه رسیدگی به جرایم سیاسی
به جرایم سیاسی و مقررات هیات منصفه براساس قانون آیین دادرسی کیفری رسیدگی می‌شود. براساس ماده 168 قانون اساسی، رسیدگی به جرایم سیاسی در دادگاه با حضور هیات منصفه و با توجه به قوانین و مقررات ماده 305 و 352 قانون آیین دادرسی کیفری و قانون مطبوعات انجام می‌شود.
مرجع صالح رسیدگی به جرایم سیاسی
مرجع صالح رسیدگی به جرایم سیاسی و مطبوعاتی دادگاه کیفری یک مرکز استان محل وقوع جرم است که به صورت علنی و با حضور هیات منصفه قابل رسیدگی است. هیات منصفه بعد از اعلام پایان رسیدگی در دادگاه مشورت نموده و در مورد مجرمیت یا بی گناهی متهم جرم سیاسی نظر خود را اعلام می‌کنند.
وکیل جرایم سیاسی و امنیتی عدل آرا
اثبات جرم سیاسی و امنیتی نیاز به تسلط بر قوانین و مقررات این جرایم در قانون مجازات اسلامی و قانون جرایم سیاسی دارد. بنابراین اولین اقدام در پرونده‌های جرایم سیاسی و امنیتی به عنوان متهم، انتخاب وکیل متخصص جرایم سیاسی و امنیتی است. سوالات حقوقی خود در مورد جرایم سیاسی و امنیتی را با وکلای متخصص گروه حقوقی عدل آرا مطرح کنید تا با ارزیابی مدارک و مستندات پرونده، در مراجع قضایی از شما به عنوان متهم دفاع کنند.
دیدگاهتان را بنویسید