وکیل پیمانکاری کیست و چه وظایفی دارد؟

وکیل پیمانکاری، وکیل دادگستری است که در زمینه قراردادهای پیمانکاری و دعاوی پیمانکاری شامل تعلیق پیمان، خاتمه پیمان و فسخ پیمان با تسلط بر قوانین و مقررات شرایط عمومی و خصوصی پیمان، وکالت اشخاص ذینفع و پیمانکاران را بر عهده می گیرد. قراردادهای پیمانکاری با توجه به شرایط قرارداد، متفاوت هستند. بنابراین مشاوره و وکالت وکیل پیمانکاری برای تنظیم قرارداد پیمانکاری اصولی و قانونی اهمیت زیادی دارد. قرارداد پیمانکاری شامل توافق طرفین در قرارداد و بندهای قابل اجرا بر اساس مصوبات سازمان برنامه و بودجه است.

در این مقاله در مورد دعاوی پیمانکاری و وظایف وکیل پیمانکاری پرداخته شده است.

قرارداد پیمانکاری

قرارداد پیمانکاری، قراردادی بین کارفرما و پیمانکار برای انجام عملیات اجرایی پیمان است که دارای منشا تعهد و التزام است. کارفرما شخصی است که عملیات اجرایی را به شخص پیمانکار واگذار می‌کند و پیمانکار، شخص حقیقی یا حقوقی است که عملیات اجرایی قرارداد پیمان را انجام می‌دهد. قراردادهای پیمانکاری باید براساس شرایط کلی قرارداد تعیین شده توسط سازمان برنامه و بودجه منعقد شوند.

دعاوی پیمانکاری

دعاوی پیمانکاری به دلیل اختلاف در قرارداد پیمان به وجود می‌آید. قرارداد پیمان نوعی قرارداد است که بین کارفرما و پیمانکار منعقد می‌شود. هر قرارداد پیمان از سه جزء موافقت نامه، شرایط عمومی و شرایط خصوصی پیمان تشکیل شده است و براساس ماده 10 قانون مدنی، مفاد قرارداد برای طرفین قرارداد لازم الاجرا است.

انواع قراردادهای پیمانکاری

قراردادهای پیمانکاری شامل موارد ذیل است:

• قرارداد پیمانکاری مدت دار: در این نوع قرارداد، میزان کار و مبلغ قرارداد پیمان مشخص شده است.
• قرارداد پیمانکاری درصدی: در این نوع قرارداد، هزینه‌های پیمانکاری در متن قرارداد تعیین و درصد معینی به پیمانکار پرداخت می‌شود.

موارد مهم در قرارداد پیمانکاری

مبلغ پیمان: مبلغی که در قراردادهای پیمانکاری، پیمان بر اساس آن تنظیم و مطابق با شرایط عمومی پیمان، مبلغی به آن اضافه یا کسر می‌شود.

مدت پیمان: مدت پیمان در قرارداد پیمانکاری، مدت زمان مورد تعهد پیمانکار برای اجرای عملیات پیمانکاری و تجهیز کارگاه است.

ضمانت نامه تعهدات: در قرارداد پیمانکاری باید پیمانکار ضمانت نامه ای به میزان مبلغ اولیه پیمان برای انجام تعهدات به کارفرما ارائه کند.

اختلاف در قرارداد پیمانکاری

در بسیاری موارد عواملی مانند گردش مالی بالا، حجم کار و نوآوری باعث ایجاد پیچیدگی در پروژه‌های عمرانی می‌شود. بنابراین این شرایط اختلاف در مراحل اجرای پروژه های عمرانی را افزایش می‌دهد. اختلاف در قرارداد پیمانکاری شامل عدم توافق بین کارفرما و پیمانکار در خصوص ادعاهای مطرح شده و تعهدات در قرارداد پیمانکاری است. بنابراین مشاوره با وکیل پیمانکاری در حل اختلاف و دعاوی پیمانکاری ضروری است.

قوانین در قراردادهای پیمانکاری

بسیاری از موسسات خصوصی و عمومی در قراردادهای پیمانکاری از تشریفات دولتی پیروی می‌کنند. همچنین طرح‌های عمرانی در موسسات عمومی از تشریفات خاصی استفاده می‌کنند. مهمترین قوانین حاکم بر قراردادهای پیمانکاری، قانون شرایط عمومی پیمان و شرایط خصوصی پیمان است.

شرایط عمومی پیمان

شرایط عمومی پیمان از مهمترین قوانین حاکم در قراردادهای پیمانکاری است که شامل مفاد متن قرارداد است که شرایط عمومی مورد نیاز در قرارداد پیمان را مشخص می‌کند. شرایط عمومی پیمان، عمومیت داشته و در تمام قراردادهای پیمانکاری حاکمیت دارد. شرایط عمومی پیمان، شرایط اصلی و پایه در قرارداد پیمانکاری است و قرارداد پیمانکاری نمی‌تواند خلاف شرایط عمومی پیمان تنظیم شود. در شرایط عمومی پیمان مسئولیت و وظایف کارفرما و پیمانکار، حقوق و تعهدات طرفین قرارداد و چارچوب کلی قرارداد تعیین می‌شود.

شرایط خصوصی پیمان

شرایط خصوصی پیمان در قرارداد پیمانکاری با توجه به ماهیت و وضعیت قرارداد برای تکمیل شرایط عمومی پیمان تنظیم می‌شود. یکی از نکات مهم در مورد شرایط خصوصی پیمان این است که شرایط خصوصی پیمان نمی‌تواند شرایط عمومی پیمان در قرارداد را نقض کند.

تاییدات پیمانکار در شرایط عمومی پیمان

قانونگذار در ماده 16 شرایط عمومی پیمان، تاییدات پیمانکار در قرارداد پیمانکاری را به شرح ذیل مشخص کرده است:

• پیمانکار باید اسناد و مدارک موضوع ماده 2 موافقتنامه را مطالعه و کاملا آگاهی داشته باشد.
• تامین نیروی انسانی، مصالح و تجهیزات پروژه، ابزار و ماشین آلات مورد نیاز در محل اجرای پروژه
• بررسی محل اجرای کار در خصوص امکان اجرای کار در فصل‌های مختلف
• آگاهی کامل در مورد مقررات کار، مالیات، عوارض و بیمه تامین اجتماعی

اختیارات پیمانکار در شرایط عمومی پیمان

براساس قانون شرایط عمومی پیمان، اختیارات پیمانکار در قرارداد پیمانکاری شامل موارد ذیل است:

• در صورت تحویل ندادن کارگاه، حذف تعهدات قراردادی
• انتقال قسمتی از پیمان به غیر
• موافقت نکردن با تعلیق پیمان بیشتر از 3 ماه

تعهدات پیمانکار در شرایط عمومی پیمان

با توجه به شرایط عمومی پیمان، تعهدات پیمانکار در قرارداد پیمانکاری به شرح ذیل است:

• تعهد به انجام اصل تعهد و اجرای موضوع پیمان
• اجرای عملیات موضوع پیمان در مدت زمان مشخص شده در قرارداد پیمانکاری
• انتقال ندادن پیمان به غیر
• بیمه کردن تاسیسات موضوع پیمان در قرارداد پیمانکاری
• ضمانت انجام تعهد و حسن اجرای تعهد در موضوع پیمان
• انجام تعهد به نفع شخص ثالث

اختیارات کارفرما در شرایط عمومی پیمان

اختیارات کارفرما در قرارداد پیمانکاری شامل موارد ذیل است:

• توافق با مبلغ پیش پرداخت به پیمانکار
• تغییر در مدت زمان موافقت نامه
• خاتمه پیمان توسط کارفرما
• کسر جریمه تاخیر پیمان
• فسخ پیمان توسط کارفرما

تعهدات کارفرما در شرایط عمومی پیمان

با توجه به شرایط عمومی پیمان، تعهدات کارفرما در قرارداد پیمانکاری شامل موارد ذیل است:

• پرداخت هزینه‌های موضوع پیمان
• انتخاب مهندس مشاور در قرارداد پیمانکاری
• تحویل زمین برای اجرای موضوع پیمان
• بررسی صورت وضعیت قطعی کار در پروژه
• انتخاب پیمانکار در موضوع پیمان
• تحویل قطعی یا موقت کار

مهمترین دعاوی پیمانکاری

مهمترین دعاوی پیمانکاری شامل موارد ذیل است:

• براساس ماده 46 شرایط عمومی پیمان، فسخ پیمان
• براساس ماده 48 شرایط عمومی پیمان، خاتمه قرارداد پیمانکاری
• تعدیل قرارداد پیمان
• تعلیق پیمان
• وصول مطالبات پیمانکاری از صورت وضعیت پیمان
• آزادسازی ضمانت نامه بانکی پیمانکاران
• بطلان پیمان
• مدیریت ادعا

دلایل اصلی دعاوی پیمانکاری

• یک جانبه بودن قرارداد پیمانکاری: قرارداد پیمانکاری عقد الحاقی است که قالب مشخص و معینی دارد که قابل تغییر از طرف پیمانکار نیست. در نتیجه بسیاری از شروط قرارداد به پیمانکار تحمیل و در اجرای پروژه عمرانی باعث ایجاد ضرر برای پیمانکار در اجرای موضوع پیمان خواهد شد.
• قرارداد پیمانکاری از عقود لازم است و طرفین ملزم به اجرای مفاد آن هستند. اما بر اساس ماده 46 و 48 شرایط عمومی پیمان،فسخ پیمان به شکل یک طرفه برای کارفرما بدون رضایت پیمانکار تعیین شده است. در نتیجه در بسیاری موارد قرارداد پیمان یکطرفه فسخ و باعث ضبط ضمانت نامه انجام تعهد پیمانکار و ایجاد خسارت به پیمانکار می‌شود.
• قرارداد پیمانکاری، قراردادی مستمر و مبلغ و مدت عملیات اجرایی قابل تغییر است. تغییر مبلغ پیمان با توجه به پیش بینی منابع مالی در بودجه کشور دارای ضوابطی است و کارفرما بدون رعایت این ضوابط مبلغ پیمان را افزایش می‌دهد و پیمانکار برای وصول مطالبات پیمانکاری باید طرح دعوا کند.
• در بسیاری موارد با گذشت زمان و پرداخت صورت وضعیت پیمانکار به صورت تدریجی و افزایش بهای کالا و خدمات، پیمانکار ضرر می‌کند. در صورتیکه تعدیل پیمان در قرارداد پیمانکاری پیش بینی نشود، باعث ایجاد اختلاف بین کارفرما و پیمانکار می‌شود.

دعاوی پیمانکاری در سازمان برنامه و بودجه

در ماده 53 شرایط عمومی پیمان، روش‌های حل اختلاف و دعاوی پیمانکاری تعیین شده است. حل اختلاف دعاوی پیمانکاری به وسیله استعلام نظر سازمان مدیریت و برنامه ریزی در خصوص نحوه تفسیر کارفرما و پیمانکار از متن بخشنامه انجام می‌شود.

دعاوی پیمانکاری در سازمان مدیریت و برنامه ریزی

حل اختلاف دعاوی پیمانکاری توسط نظریه کارشناس یا هیات کارشناسی سازمان مدیریت و برنامه ریزی انجام می‌شود. در این مورد کارشناسان متخصص و فنی در مورد اختلاف موضوع پیمان اظهار نظر می‌کنند. در صورتی که طرف مقابل تصمیم کارشناس یا هیات کارشناسی را نپذیرفت، می‌توان الزام وی به نظر کارشناس را از مرجع قضایی صالح درخواست کرد.

دعاوی پیمانکاری در داوری شورای عالی فنی

حل و فصل اختلاف پیمانکاری توسط داوری شورای عالی فنی نیز انجام می‌شود. براساس ماده 53 شرایط عمومی پیمان، ارجاع اختلاف به داوری در قرارداد پیمان تعیین شده است. اما با توجه به متن مفاد، الزام به داوری را مجوزی برای ارجاع اختلاف پیمان به داوری تبدیل کرده است. در نتیجه ارجاع اختلاف به داوری اختیاری است و طرفین برای حل اختلاف می توانند به مرجع قضایی مراجعه کنند.

دعاوی پیمانکاری در دیوان عدالت اداری

دیوان عدالت اداری مرجعی قضایی است. براساس ماده 10 قانون دیوان عدالت اداری، مرجع صالح رسیدگی به دعاوی با حاکمیت نهادهای دولتی و منشا غیر قراردادی، دیوان عدالت اداری است. بنابراین هر نوع قرارداد پیمانکاری بین پیمانکار و نهادهای دولتی و اختلافات با منشا قراردادی، دیوان عدالت اداری صالح به رسیدگی نیست.

دعاوی پیمانکاری در مراجع قضایی

دعاوی پیمانکاری که دیوان عدالت اداری و داوری صالح به رسیدگی نیستند، با توجه به موضوع اختلاف در قرارداد پیمانکاری در مرجع قضایی صالح مطرح می‌شود. با توجه به قانون، در صورتی که اختلاف مربوط به اموال غیرمنقول است، مرجع قضایی صالح برای رسیدگی، دادگاه محل وقوع مال غیرمنقول است. اما اگر اختلاف در قرارداد پیمانکاری مربوط به اموال منقول در قرارداد است، دادگاه محل وقوع قرارداد پیمانکاری یا محل انجام تعهد موضوع پیمان صالح به رسیدگی است. بنابراین در صورتیکه دعاوی پیمانکاری مربوط به تایید فسخ قرارداد یا تملیک ماشین‌آلات پیمانکاری یا مطالبات پیمانکار است، باید در دادگاه محل اقامت پیمانکار  یا دادگاه محل انجام قرارداد پیمانکاری مطرح شود.

خدمات وکیل پیمانکاری عدل آرا

• مدیریت ادعا در قراردادهای پیمانکاری
• وصول مطالبات پیمانکاران در پروژه‌های عمرانی
• ارزیابی صورت‌های مالی و مالیاتی قراردادهای پیمانکاری
• بررسی قوانین و مقررات در مدیریت قرارداد پیمانکاری

وکیل متخصص پیمانکاری عدل آرا

تهیه و تنظیم قراردادهای پیمانکاری توسط وکیل پیمانکاری که بر تمام قوانین، مقررات و بخشنامه‌های پیمانکاری تسلط و آگاهی کامل دارد، باعث کاهش اختلاف و مدیریت ادعا خواهد شد. با توجه به اهمیت دعاوی و اختلافات پیمانکاری، دپارتمان دعاوی پیمانکاری در گروه حقوقی عدل آرا تشکیل شده است که به صورت تخصصی توسط وکلای متخصص در حوزه پیمانکاری فعالیت می کنند. سوالات حقوقی خود در مورد اختلافات پیمانکاری را با وکلای گروه حقوقی عدل آرا مطرح کنید تا با بررسی و ارزیابی مدارک و مستندات پرونده، مشاوره حقوقی لازم را دریافت کنید.