مرجع صالح رسیدگی به دعاوی خانوادگی و زوجین

دعاوی خانوادگی، یکی از مهمترین دعاوی در مراجع قضایی، شامل دعاوی مطالبه مهریه، دعاوی طلاق، حضانت فرزندان، دعاوی اثبات زوجیت و دعاوی اثبات نسب است که حجم زیادی از پرونده های قضایی را به خود اختصاص می دهد. حقوق خانواده یکی از مهمترین حقوق در تنظیم روابط خانوادگی شامل قوانین و مقررات مربوط به ازدواج، طلاق، حضانت فرزندان، نفقه و مهریه است. با توجه به اهمیت حقوق خانواده دادگاه مستقلی با عنوان دادگاه خانواده برای رسیدگی تخصصی به دعاوی خانوادگی تشکیل شده‌است. در این مقاله در مورد دعاوی خانوادگی شامل طلاق، مطالبه مهریه و نفقه،حضانت فرزندان، اثبات نسب، اثبات زوجیت پرداخته شده است.

دادگاه خانواده

براساس ماده یک قانون خانواده، برای رسیدگی به دعاوی خانوادگی باید در حوزه قضایی شهرستان‌ها شعب دادگاه خانواده تشکیل شود. در صورتی که این شعب در حوزه قضایی تشکیل نشود، مرجع صالح رسیدگی به دعاوی خانوادگی، دادگاه عمومی حقوقی است که باید بر طبق قوانین و مقررات قانون خانواده به این دعاوی رسیدگی کند. اما دعاوی خانوادگی در خصوص اصل نکاح و انحلال نکاح باید در نزدیکترین حوزه قضایی دادگاه خانواده رسیدگی شود.

مهمترین موضوعات دعاوی خانوادگی

مهمترین موضوعات دعاوی خانواده به شرح ذیل است:

-طلاق

-حضانت فرزندان

-وصیت، ارث

-مطالبه مهریه، نفقه، اجرت المثل

-شکایت کیفری ترک نفقه

-اثبات زوجیت

-ادعای نسب

قوانین و مقررات در حقوق خانواده

مهمترین قوانین و مقررات در حقوق خانواده به شرح ذیل است:

-قانون حمایت خانواده سال ۱۳۹۹

-قانون حمایت از کودکان و نوجوانان سال ۱۳۹۹

-قانون حمایت از زنان

ازدواج در حقوق خانواده

ازدواج یکی از مهمترین موضوعات در حقوق خانواده است که براساس عقد ازدواج زن و مرد در قبال یکدیگر حقوق و تکالیفی پیدا می‌کنند. شرایط اصلی ازدواج دائم و موقت در قانون مدنی به شرح ذیل بیان شده است:

-داشتن شرایط عمومی برای ازدواج: بلوغ، سن قانونی، عاقل بودن و سلامت جسمی

-داشتن شرایط خاص برای ازدواج: محرم نبودن، عدم وجود مانع قانونی، رضایت پدر یا جد پدری برای ازدواج دختر باکره

-حقوق مهم در ازدواج: مهریه، نفقه، حضانت، قیمومت و ولایت فرزندان

انواع طلاق در دعاوی خانوادگی

طلاق یکی از مهمترین دعاوی خانوادگی است که حجم زیادی از پرونده‌های دادگاه خانواده را تشکیل می‌دهد. طلاق نوعی انحلال عقد ازدواج توسط هریک از زوجین یا هر دوی آنها است. انواع طلاق براساس قانون مدنی به شرح ذیل است:

-طلاق خلع: در این نوع طلاق، زوجه به دلیل عدم علاقه به شوهر خود، مهریه یا مالی را به مرد بخشیده تا وی را طلاق دهد. طلاق خلع نوعی طلاق بائن است که در زمان عده طلاق، مرد نمی‌تواند به زن رجوع کند.

-طلاق مبارات: در این نوع طلاق عقد ازدواج با توافق زن و شوهر منحل می‌شود.

-طلاق توافقی: در این نوع طلاق، عقد ازدواج دائم با توافق زن و شوهر و مراجعه به دادگاه منحل می‌شود.

-طلاق رجعی: در این نوع طلاق مرد در مدت عده طلاق می‌تواند به زوجه رجوع کند.

-طلاق بائن: در این نوع طلاق، در مدت عده طلاق مرد حق رجوع به زن را ندارد.

مهریه در حقوق خانواده

مهریه یکی از حقوق مهم در قانون خانواده است. براساس ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی، مهریه حق زن است و هر نوع تصرفی می‌تواند در مال مورد مهریه انجام دهد. با توجه به حجم زیاد پرونده‌‌های مطالبه مهریه در دادگاه خانواده و پیچیدگی قوانین و مقررات مهریه، برای طرح دادخواست مطالبه مهریه با وکیل متخصص خانواده مشورت کنید. زوجه می‌تواند مهریه را از طریق دادگاه خانواده یا اجراییه صادره از اداره ثبت املاک و اسناد مطالبه کند. همچنین می توان درخواست توقیف اموال زوج و تامین خواسته را از دادگاه خانواده تقاضا کرد.

انواع مهریه در حقوق خانواده

مهریه در قانون مدنی شامل مهریه عندالمطالبه و عندالاستطاعه است. در مهریه عندالمطالبه، زوجه در زمان عقد ازدواج دائم می‌تواند مهریه را از زوج مطالبه کند، اما در مهریه عندالاستطاعه با توجه به وضعیت مالی زوج، میزان مهریه زوجه مشخص و به وی تعلق می‌گیرد.

حق نفقه در حقوق خانواده

با توجه به ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی، مرد موظف به پرداخت نفقه به فرزندان و زوجه است. در صورتیکه زوجه ناشزه باشد و از انجام وظایف زناشویی مانند تمکین امتناع کند، نفقه به وی تعلق نمی‌گیرد. نفقه زوجه مربوط به عقد ازدواج دائم است و در عقد ازدواج موقت نفقه وجود ندارد؛ اما به عنوان شرط در عقدد موقت می‌تواند قید شود و زوج ملزم به پرداخت آن است.

ارث زوجین در حقوق خانواده

ارث زوجین یکی از موضوعات مهم در حقوق خانواده است. براساس قانون مدنی اگر مرد فوت کند و فرزندی داشته باشد، به زوجه یک هشتم از ماترک متوفی و در صورتی که مرد فوت کند و فرزندی نداشته باشد، به زوجه یک چهارم از ماترک متوفی ارث تعلق می‌گیرد. همچنین در صورت فوت زوجه و نداشتن فرزند، به مرد یک دوم از ماترک زن و اگر زوجه فرزندی داشته‌باشد، یک چهارم از اموال زن به مرد تعلق می‌گیرد. موارد ذکر شده در مورد ارث زوجین در عقد ازدواج دائم است و در عقد ازدواج موقت زن و مرد از یکدیگر ارث نمی‌برند.

ازدواج موقت در حقوق خانواده

با توجه به موضوع ازدواج موقت در حقوق خانواده سه شرط ذیل برای ثبت ازدواج موقت الزامی است.

-در صورتیکه زوجه در عقد موقت باردار شود.

-در صورتی که شرط خاصی در عقد موقت ذکر شود.

-در صورتی که توافق خاصی بین زوجین به وجود آید.

قانون جدید مهریه در حقوق خانواده

با توجه به تغییرات مهم در قانون مهریه، در صورتیکه مهریه زوج به میزان ۱۱۰ سکه بهار آزادی یا معادل آن باشد، با صدور اجراییه مهریه، مرد می‌تواند حبس شود. اما در مواردی که مهریه زوجه بیشتر از ۱۱۰ سکه باشد، مرد برای سکه مازاد از ۱۱۰ سکه حبس نمی‌شود و اگر توانایی مالی پرداخت بیشتر از ۱۱۰ سکه را نداشته‌باشد، از مازاد ۱۱۰ سکه معاف می‌شود. همچنین در صورت عدم توانایی مالی در پرداخت مهریه، مرد می‌تواند درخواست تقسیط مهریه را مطرح کند.

حقوق فرزندان در قانون خانواده

حقوق فرزندان یکی از موضوعات مهم در حقوق خانواده شامل حق حضانت، ولایت،‌ قیمومیت و نفقه است.

نفقه فرزندان در حقوق خانواده

براساس ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی، نفقه فرزندان از مهمترین حقوق خانواده است که شامل تامین هزینه‌های زندگی فرزندان و زوجه است. نفقه فرزندان شامل خوراک، مسکن، پوشاک هزینه‌های درمانی و تحصیلی است.

حضانت فرزندان در دعاوی خانوادگی

حضانت به معنی نگهداری و تربیت کودکان توسط والدین است. براساس قانون مدنی، حق حضانت فرزندان تا ۷ سالگی با مادر و از هفت سالگی تا سن بلوغ با پدر است. در صورتی که در مورد حضانت فرزندان اختلافی به وجود آید، دادگاه خانواده به این اختلاف رسیدگی می‌کند.

ولایت فرزندان در حقوق خانواده

ولایت به معنی سرپرستی و اداره امور زندگی کودکان است. براساس قانون مدنی، حق ولایت فرزندان بر عهده پدر  و در صورت فوت پدر، با جد پدری است.

قیومت فرزندان در حقوق خانواده

قیومت فرزندان یکی از موضوعات مهم در حقوق خانواده مربوط به کودکانی است که پدر یا جد پدری، آنها فوت کرده‌است و قانونگذار براساس قانون امور حسبی در مورد حق سرپرستی و اداره امور زندگی کودکان تصمیم‌گیری می‌کند.

دعاوی خانوادگی در آرای وحدت رویه

شماره رای وحدت رویه:۸۲۹

تاریخ رای وحدت رویه:۱۴۰۱/۱۲/۱۶

موضوع رای وحدت رویه: صلاحیت دادگاه خانواده

براساس ماده یک قانون خانواده سال ۱۳۹۱، دادگاه خانواده در حوزه‌های قضایی تشکیل شده‌است و به دعاوی خانوادگی مطرح‌شده در ماده ۴ قانون خانواده رسیدگی می‌کند. اما مرجع صالح رسیدگی به دعوای مطالبه مهریه زوجه به طرفیت متعهد ثالث در خصوص الزام به تنظیم سند رسمی مال غیر منقول، دادگاه عمومی حقوقی است و دادگاه خانواده در این مورد صلاحیت رسیدگی ندارد.

وکیل دعاوی خانوادگی عدل آرا

با توجه به حجم زیاد پرونده‌های دعاوی خانوادگی در دادگاه خانواده قبل از هر اقدام برای طرح دعاوی خانوادگی مانند دعاوی مطالبه مهریه، مطالبه نفقه، مطالبه اجرت‌المثل، ، انواع دعاوی طلاق، طلاق توافقی، طلاق از طرف مرد، طلاق از طرف زوجه، دعوای اثبات نسب، دعوای اثبات زوجیت، دعاوی ارث زوجین با وکلای متخصص امور خانواده عدل آرا مشورت کنید تا با بررسی مدارک و مستندات پرونده در تمام مراحل رسیدگی به دعاوی خانواده همراه شما باشند.