مدارک لازم برای انحصار وراثت

بعد از فوت شخص، ورثه برای اینکه در اموال متوفی و ماترک دخل و تصرف کنند، باید درخواست گواهی انحصار وراثت را به شورای حل اختلاف تقدیم تا بر طبق مقررات قانونی صادر شود. هریک از وراث می توانند برای صدور گواهی انحصار وراثت درخواست دهد و بعد از صادر شدن آن ماترک متوفی را تقسیم کنند. بسیاری از افراد که می خواهند ارث متوفی را تقسیم کنند، این سوال برای آنها وجود دارد که مراحل انحصار وراثت چیست و چه اقداماتی برای دریافت گواهی انحصار وراثت باید انجام شود.؟ در این مقاله در خصوص مراحل انحصار وراثت قانونی توضیح داده شده است.

انحصار وراثت چیست

زمانی که فرد فوت می کند، اموال و ماترک وی باید بر طبق قانون بین وراث تقسیم شود. اولین مرحله برای تقسیم ترکه دریافت گواهی قانونی از مرجع صالح قضایی است که به آن گواهی انحصار وراثت گفته می شود. انحصار وراثت به معنی اداره کردن اموال و ماترک متوفی بعد از فوت با وصیت یا بدون وصیت است.

گواهی انحصار وراثت

گواهی انحصار وراثت، گواهی صادر شده از مرجع قضایی شامل مشخصات و تعداد وارثین، نسبت وارثین با شخص متوفی و مشخص کردن سهم هریک از وراث از اموال و ماترک متوفی است. بنابراین اولین مرحله برای تقسیم ماترک متوفی صدور گواهی انحصار وراثت است. در قانون انحصار وراثت سال 1309 و قانون امور حسبی، مقررات مربوط به گواهی انحصار وراثت بیان شده است. برای صدور گواهی انحصار وراثت باید تشریفات مقرر در قانون انحصار وراثت رعایت شود. بعد از فوت شخص، هر یک از وارثین، ذینفعان متوفی، طلبکاران، نماینده قانونی یا وکیل وی می تواند برای صدور گواهی انحصار وراثت به شورای حل اختلاف مراجعه نماید. بر طبق قانون محل سکونت شخص متوفی، مرجع صالح صدور گواهی انحصار وراثت است. اگر شخص متوفی ورثه ای نداشته باشد در گواهی مربوطه قید می شود. هریک از وراث متوفی می توانند رونوشت گواهی انحصار وراثت را از شورای حل اختلاف دریافت کنند و نیاز به طرح درخواست مجدد برای دریافت گواهی انحصار وراثت نیست. یکی از مهمترین مزایای صدور گواهی انحصار وراثت این است که بدون صدور گواهی انحصار وراثت، وراث حق تقسیم ترکه، انتقال آن و فروش ترکه را حتی با موافقت یکدیگر ندارند.

مدارک لازم برای صدور گواهی انحصار وراثت

برای صدور گواهی انحصار وراثت شخص درخواست کننده که یکی از وراث متوفی است، باید مدارک ذیل را به شورای حل اختلاف ارائه نماید:

• گواهی فوت مورث
• شناسنامه شخص فوت شده
• کارت ملی شخص فوت شده
• شناسنامه وارثین متوفی
• کارت ملی وارثین متوفی
• استشهادیه
• در صورت وجود، وصیت نامه

حق درخواست گواهی انحصار وراثت

بر طبق قانون انحصار وراثت، هریک از وراث متوفی و هر شخص ذی نفع از ماترک متوفی مانند طلبکاران متوفی، می توانند درخواست صدور گواهی انحصار وراثت را به شورای حل اختلاف مطرح کنند.

طبقات ارث در انحصار وراثت

در گواهی انحصار وراثت تعداد وارثین و مشخصات آنها بیان می شود. بنابراین مهمترین مورد در این گواهی مشخص شدن طبقات ارث است. بر مبنای ارث در فقه شیعه، وراث شخص متوفی در سه دسته تقسیم شده است که با وجود شخص در طبقه بالاتر، طبقه پایینتر ارث نمی برد. بر طبق قانون مدنی تنها زن و شوهر متوفی که در تمام طبقات ارث سهم دارند، می توانند برای صدور گواهی انحصار وراثت اقدام کنند. طبقات ارث بر طبق قانون مدنی و فقه شیعه به شرح ذیل است:

• طبقه اول ارث شامل همسر متوفی، پدر و مادر، فرزندان و در نبود فرزند، نوه های متوفی
• طبقه دوم ارث شامل همسر متوفی، مادربزرگ و پدربزرگ متوفی، خواهر و برادر متوفی و در نبود این اشخاص فرزندان آنها
• طبقه سوم ارث شامل همسر متوفی، دایی، عمو، خاله و عمه و در نبود این اشخاص فرزندان آنها
• طبقه چهارم ارث شامل همسر شخص متوفی، عمو، دایی، عمه و خاله، در صورت نبود فرزندان این اشخاص. در صورت نبود دایی، عمو، خاله و عمه به مادر و پدر متوفی.

در صورت نبود دایی، عمو، خاله و عمه به مادر و پدر متوفی.

انواع گواهی انحصار وراثت

گواهی انحصار وراثت شامل انحصار وراثت محدود و نامحدود است. در مواردی که ارزش اموال متوفی کمتر از پنجاه میلیون تومان باشد، گواهی انحصار وراثت محدود و در صورتیکه ارزش اموال متوفی بیشتر از پنجاه میلیون تومان باشد، گواهی انحصار وراثت نامحدود صادر می شود. هزینه انحصار وراثت بر طبق قانون هر سال اعلام و قابل پرداخت است.

انحصار وراثت محدود و نامحدود

انحصار وراثت محدود و نامحدود از نظر نوع تشریفات صدور و انتشار آگهی در روزنامه کثیرالانتشار متفاوت هستند. در گواهی انحصار وراثت نامحدود توسط شورای حل اختلاف، مشخصات وارثین و میزان سهم الارث هریک در یک نوبت آگهی در روزنامه کثیرالانتشار منتشر و بعد از مدت حداقل یک ماه از انتشار آگهی عمومی، توسط شورای حل اختلاف صادر می شود. بر طبق قانون، انتشار آگهی انحصار وراثت رایگان است. یکی از مشکلاتی که وارثین در خصوص انحصار وراثت دارند، عدم همکاری بعضی از وارثین و نقص مدارک برای درخواست صدور گواهی است.

 نحوه طرح دادخواست انحصار وراثت

دادخواست انحصار وراثت از طرف هریک از وراث متوفی و افراد ذی نفع در اموال متوفی مانند طلبکاران قابل طرح در شورای حل اختلاف است. در صورتی که تمام وارثین برای صدور گواهی انحصار وراثت اقدام نکنند، خللی در رسیدگی برای صدور گواهی انحصار وجود ندارد. در گواهی انحصار وراثت باید مذهب شخص متوفی قید شود، زیرا بر طبق قانون مدنی که بر مبنای ارث در فقه شیعه است، مذهب متوفی در قانون ارث و انحصار وراثت موثر است. زیرا بر طبق  فقه شیعه، نحوه تقسیم ترکه متوفی برای مذاهب مختلف در ایران متفاوت است. بنابراین ذکر مذهب متوفی در گواهی انحصار وراثت امری ضروری است.

مالیات بر ارث انحصار وراثت

یکی از موارد مهم در صدور گواهی انحصار وراثت، مدارک مربوط به مالیات بر ارث است. بر طبق قانون اگر ارزش ماترک شخص متوفی بیشتر از پنجاه میلیون تومان باشد، مالیات بر ارث باید پرداخت شود. اما در صورتیکه شخص متوفی قبل از تاریخ 01/01/1395 فوت نماید، برای صدور گواهی ذکر شده، اظهارنامه مالیاتی لازم نیست .مالیات بر ارث برای سپرده های بانکی متوفی 3 درصد و 2 درصد قیمت ماشین است. همچنین مالیات بر ارث برای هر طبقه از وارثین بر طبق قانون ارث متفاوت است.

مرجع صالح صدور انحصار وراثت

یکی از سوالاتی که در صدور گواهی انحصار وراثت وجود دارد این است که چه مرجعی برای صدور این گواهی صالح به رسیدگی است. بر طبق قانون انحصار وراثت، شورای حل اختلاف آخرین محل اقامت متوفی صالح به صدور گواهی انحصار وراثت است. بنابراین در صورت اشتباه در صدور گواهی مذکور، شخص می تواند اعتراض کند. در صورتیکه یکی از وراث عمدا نام یکی از وراث را مخفی نماید و به شورای حل اختلاف اعلام نکند، مرتکب جرم کلاهبرداری و محکوم به مجازات جرم کلاهبرداری در قانون مجازات اسلامی خواهد شد.

صدور گواهی انحصار وراثت در رویه قضایی جدید

با توجه به بخشنامه شماره ۳۸۳۸۴ تاریخ ۷ /۷/ ۱۳۹۹ که از وزارت دادگستری صادر شد، در صورتی که اموال متوفی بیشتر از پنجاه میلیون تومان باشد، نیاز به انتشار آگهی نیست و گواهی انحصار وراثت نامحدود صادر می شود. بنابراین اگر ارزش اموال متوفی کمتر از پنجاه میلیون تومان باشد، مرجع صالح باید گواهی انحصار وراثت محدود صادر کند.

بهترین وکیل انحصار وراثت

صدور گواهی انحصار وراثت اولین اقدام در مطالبه سهم الارث و تقسیم ترکه است. زمانی که هر یک از وارثین برای دریافت گواهی انحصار وراثت اقدام می کنند، دو راهکار وجود دارد. هریک از وراث بدون آگاهی و تسلط بر قانون انحصار وراثت و مقررات ارث، اقدام به طرح درخواست نمایند یا از مشاوره و وکالت وکیل متخصص وکیل انحصار وراثت که بر تمام قوانین و مقررات قانون ارث و انحصار وراثت تسلط و آگاهی کامل دارند، بهره مند شوند. بهترین وکیل انحصار وراثت، وکیلی است که در خصوص قانون ارث و امور حسبی و نحوه دریافت گواهی انحصار وراثت تخصص دارد و با صرف کمترین زمان و هزینه، گواهی انحصار وراثت را از مرجع صالح قضایی دریافت می کند.

وکیل متخصص انحصار وراثت

با توجه به مطالبی که در مورد انحصار وراثت و نقش آن در مطالبه سهم الارث و تقسیم ترکه شخص متوفی بیان شد، استفاده از مشاوره و وکالت وکیل متخصص ارث و انحصار وراثت که بر تمام قوانین ارث، امور حسبی و قانون انحصار وراثت تسلط و آشنایی دارد، امری ضروری است. وکیل متخصص با توجه به تجربه و تسلط بر پرونده های ارث و انحصار وراثت باعث صرفه جویی در هزینه های دادرسی وارثین متوفی خواهد شد. سوالات و مشکلات حقوقی خود در مورد قانون ارث، قانون انحصار وراثت و امور حسبی را با وکلای متخصص گروه حقوقی عدل آرا مطرح نمائید تا در تمام مراحل دادرسی همراه شما باشند.