حقوق مالیاتی شامل چه مفاد و مواری می‌شود؟
حقوق مالیاتی یکی از شاخه‌های نوین دانش مالیاتی در خصوص قوانین و مقررات مالیاتی برای دریافت مالیات از مودیان مالیاتی است. در حقوق مالیاتی انواع مالیات، نحوه وضع مالیات، بخشودگی، معافیت و تخفیف مالیاتی مشخص شده است. وضع مالیات توسط مجلس شورای اسلامی تصویب و قوه مجریه با تصویب آیین‌نامه، بخشنامه و دستورالعمل به‌صورت یک‌جانبه نمی‌تواند مالیات وضع کند. در این مقاله در مورد انواع مالیات، جرایم و تخلفات مالیاتی و تخفیف و بخشودگی مالیاتی پرداخته شده است.
سازمان امور مالیاتی
بر اساس ماده 50 برنامه پنجم توسعه، قانونگذار به دولت اجازه داده برای تمرکز کلیه فعالیت های مالیاتی و افزایش نظام مالیاتی، موسسه دولتی با عنوان سازمان امور مالیاتی کشور را تحت نظارت وزیر امور اقتصاد و دارایی تشکیل دهد. به عبارتی دیگر سازمان امور مالیاتی نهاد دولتی مجری قانون مالیاتی در کشور است. براساس ماده 219 قانون مالیات مستقیم، وظیفه سازمان امور مالیاتی، شناسایی و تشخیص درآمدهایی که مشمول مالیات می شوند و وصول مطالبات مالیاتی است.
مأموران مالیاتی
مأموران مالیاتی، کارکنان سازمان امور مالیاتی هستند که وظیفه شناسایی و تشخیص درآمدهای مشمول مالیات و وصول مطالبات مالیاتی را بر عهده دارند. مأموران مالیاتی شامل، کارشناس مالیاتی، کارشناس ارشد مالیاتی، کاردان مالیاتی، رئیس گروه مالیاتی و رئیس امور مالیاتی است.
تعریف مالیات
مالیات، مال یا پولی است که از شهروندان یک کشور از محل کسب درآمدهای آنها برای اداره امور کشور و تأمین خدمات عمومی و عمران و آبادی دریافت می‌شود.
انواع مالیات
مالیات شامل مالیات مستقیم و غیرمستقیم است. مالیات مستقیم، مالیاتی است که مودی مالیاتی بدون واسطه و مستقیم به‌حساب خزانه دولت واریز می‌کند. مالیات مستقیم شامل مالیات‌بردرآمد مشاغل و مالیات حقوق است. مالیات‌برارث و مالیات حق تمبر مشمول مالیات بر دارایی هستند. مالیات غیرمستقیم، مالیاتی است که مستقیم پرداخت نمی‌شود. مالیات غیرمستقیم شامل مالیات بر مصرف کالا و خدمات، مالیات بر ارزش‌افزوده و حقوق و عوارض گمرکی است.
انواع مالیات غیرمستقیم
مالیات غیرمستقیم شامل مالیات بر ارزش‌افزوده و مالیات بر واردات کالا است. مالیات بر ارزش‌افزوده شامل تفاوت ارزش کالا و خدمات باارزش کالا و خدمات خریداری شده در مدت معین است. میزان مالیات بر ارزش‌افزوده باتوجه‌به قانون مالیاتی 9 درصد تعیین شده است. مالیات واردات کالا شامل حقوق و عوارض گمرکی است که در صادرات و واردات کالا از مودی مالیاتی دریافت می‌شود. بر اساس قانون گمرکی، حقوق و عوارض گمرکی به میزان چهار درصد ارزش گمرکی کالا است.
انواع مالیات‌برارث
بر اساس ماده 17 قانون مالیات های مستقیم انواع مالیات ارث به شرح ذیل است:
- کلیه اوراق مشارکت و اوراق بهادار، سپرده بانکی
- کلیه سهم‌الشرکه، سهام شرکت‌ها و حق‌تقدم سهام
- کلیه اموال، حقوق مالی و حق از امتیاز
- مالیات وسایل نقلیه زمینی، موتوری، هوایی و دریایی
- مالیات ملک و املاک
مالیات در حقوق اساسی
حقوق اساسی بنیادی‌ترین حقوق در کشور است که برای حفظ حقوق شهروندان قوانین و مقرراتی وضع کرده است. در خصوص حفظ عدالت مالیاتی در اصل 51 قانون اساسی بیان شد که مالیات ها باید براساس قانون وضع و بخشودگی، تخفیف و بخشودگی مالیاتی نیز باید به وسیله قانون مشخص شود.
مالیات در حقوق اداری
حقوق مالیاتی در دستگاه‌های اداری مانند شهرداری، وزارتخانه و نهادها و مؤسسات دولتی ارتباط مالیات با حقوق اداری را بررسی می‌کند. از مهم‌ترین حقوق مالیاتی در حقوق اداری شامل مالیات بر حقوق کارمندان دولت، قراردادهای پیمانکاری و کسور درصد مالیاتی است.
مالیات در حقوق مدنی
در قانون مدنی در خصوص قوانین و مقررات مربوط به بیع، صلح، اجاره، سهم‌الارث و مشخص‌کردن طبقات ارث پرداخته شده است؛ بنابراین حقوق مالیاتی در بحث مالیات‌برارث و مالیات‌های مربوط به قراردادها و معاملات باید به قانون مدنی مراجعه کند.
مالیات در قانون مجازات اسلامی
در اجرای قوانین و مقررات مالیاتی، جرایمی ارتکاب می‌یابد که در قانون مجازات اسلامی برای آن مجازات تعیین شده است؛ بنابراین حقوق مالیاتی در بحث جرایم مالیاتی، تخلفات اداری کارمندان اداره مالیات باید به قانون مجازات اسلامی مراجعه کند.
اشخاص مشمول مالیات در حقوق مالیاتی
اشخاص حقوقی و حقیقی که درآمد کسب می‌کنند، باید مالیات پرداخت کنند. بر اساس ماده یک قانون مالیات‌های مستقیم، اشخاص مشمول مالیات به شرح ذیل است:
- اشخاص حقوقی و حقیقی که ملک و املاک دارند.
- اشخاص حقیقی در ایران که در داخل یا خارج کشور درآمد کسب می‌کنند.
- اشخاص حقیقی ایرانی مقیم خارج که در داخل کشور درآمد کسب می‌کنند.
- اشخاص حقوقی ایرانی شامل مؤسسه، شرکت و نهادها که در داخل یا خارج کشور درآمد کسب می‌کنند.
- اشخاص حقوقی و حقیقی خارجی که در ایران به‌واسطه خدمات واگذاری امتیازات یا موارد دیگر درآمد کسب می‌کنند.
معافیت مالیاتی در حقوق مالیاتی
بر اساس ماده 2 قانون مالیات های مستقیم بعضی از اشخاص از پرداخت مالیات معاف هستند که شامل موارد ذیل است:
- کلیه مؤسسات دولتی و وزارتخانه‌ها
- دستگاه‌هایی که دولت بودجه آنها را تأمین می‌کند.
- کلیه دهیاری و شهرداری‌ها
- بنیادهای انقلاب اسلامی که از نهاد حکومتی و رهبری مجوز معافیت دارند.
جرایم مالیاتی
باتوجه‌به قانون مالیاتی، پرداخت مالیات توسط اشخاص مشمول مالیات اجباری است. برای تخلفات و جرایم مالیاتی مجازات پرداخت جریمه نقدی، حبس، محروم شدن از معافیت و بخشودگی مالیاتی و ممنوع‌الخروجی تعیین شده است.
جریمه نپرداختن مالیات در مهلت قانونی
درصورتی‌که شخص حقیقی به‌عنوان مودی مالیاتی، در مهلت قانونی مالیات را پرداخت نکند، به میزان دو ونیم درصد مبلغ مالیات در هر ماه تأخیر به‌عنوان جریمه باید پرداخت کند.
جریمه نپرداختن مالیات‌بردرآمد
اشخاص حقیقی و حقوقی هر سال باید سود و زیان خود را حساب و به‌وسیله اظهارنامه مالیاتی، مالیات عملکرد را به اداره مالیات ارسال کنند. درصورتی‌که اظهارنامه مالیات‌بردرآمد را ارسال نکند، دو ونیم درصد در ازای هر ماه تأخیر در پرداخت باید به اداره مالیات جریمه پرداخت کنند.
جریمه ارسال‌نکردن اظهارنامه مالیاتی
درصورتی‌که مودی مالیاتی اظهارنامه مالیاتی را در مهلت قانونی به اداره مالیات ارسال نکند، برای اشخاص حقوقی جریمه غیرقابل‌بخشش به میزان سی درصد و برای اشخاص حقیقی جریمه معادل ده درصد مالیات تعیین می‌شود.
جریمه مخفی‌کردن درآمد و هزینه غیرواقعی
اگر مودی مالیاتی درآمد واقعی خود را کتمان کند و هزینه غیرواقعی را در اظهارنامه مالیاتی قید کند، برای اشخاص حقوقی سی درصد مالیات و شخص حقیقی ده درصد مالیات جریمه باید به اداره مالیات پرداخت کند.
جریمه نپرداختن مالیات قطعی
بعد از ارسال اظهارنامه مالیاتی، برای مودی برگ تشخیص مالیاتی ابلاغ می‌شود که 30 روز مهلت دارد که به برگ تشخیص مالیاتی اعتراض کند. اعتراض در هیات حل اختلاف مالیاتی رسیدگی و رای قطعی صادر می شود. در صورتیکه شخص در مهلت قانونی 30 روز اعتراض خود را مطرح نکند،مبلغ برگ تشخیص مالیاتی قطعی است. اگر مبلغ پرداخت نشود، حساب های بانکی شخص مسدود و ممنوع الخروج می شود و باید درصدی از مبلغ مالیات را به اداره مالیات به عنوان جریمه پرداخت کند.
پرداخت‌نکردن مالیات‌برارث
بعد از فوت شخص، وارثان وی باید اظهارنامه مالیاتی به اداره مالیات ارسال کنند. تا قبل از سال 1395، وارثین یک سال برای ارسال اظهارنامه مالیاتی مهلت داشتند، اما بعد از سال 1395، مهلت زمانی و جریمه حذف شد. برای ارسال اظهارنامه مالیاتی باید ابتدا گواهی انحصار وراثت دریافت شود. در صورتی که عدم پرداخت مالیات بر ارث باید دو ونیم درصد مبلغ مالیات به اداره مالیات جریمه پرداخت شود.
جریمه نپرداختن مالیات تکلیفی
مالیات تکلیفی، قسمتی از مالیات‌بردرآمد اشخاص است. در صورت عدم پرداخت مالیات تکلیفی، مودی باید ده درصد مبلغ مالیات پرداخت نشده در مهلت قانونی و دو ونیم درصد مبلغ مالیات در هر ماه تأخیر را به‌عنوان جریمه به اداره مالیات پرداخت کند.
ارسال‌نکردن اظهارنامه مالیات‌بردرآمد اجاره
اگر شخص با اجاره ملک درآمد کسب می‌کند، باید مالیات‌بردرآمد اجاره را پرداخت کند. درصورتی‌که اظهارنامه مالیاتی را در مهلت قانونی ارسال نکند، به میزان ده درصد مبلغ مالیات باید جریمه به اداره مالیات پرداخت کند. جریمه عدم ارسال اظهارنامه مالیات‌بردرآمد اجاره، غیرقابل‌بخشش و باید کامل پرداخت شود.
جرایم مالیاتی اشخاص حقوقی
- عدم تسلیم ترازنامه و صورت سود و زیان شرکت
- ارسال‌نکردن لیست افراد دریافت‌کننده حقوق در مهلت قانونی
- ارسال‌نکردن فهرست قراردادهای پیمانکاری و معاملات فصلی شرکت
- صادرنکردن صورت‌حساب الکترونیکی
- پرداخت‌نکردن مالیات حقوق
- ارائه‌نکردن مدارک و اسناد مالیاتی شرکت
- پلمب نکردن دفاتر قانونی شرکت
- پرداخت‌نکردن جریمه مالیات بر ارزش‌افزوده
- ارسال‌نکردن اظهارنامه مالیاتی برای شرکت منحل شده
اختلافات مالیاتی
مهم‌ترین اختلافات مالیاتی بین مودیان مالیاتی و اداره مالیات شامل موارد ذیل است:
- اعتراض در خصوص مبلغ برگ تشخیص مالیاتی
- اعتراض به معافیت و بخشودگی مالیاتی توسط مودی
- اعتراض به دریافت پاداش و بخشودگی مالیاتی توسط مودی
- تخلفات و جرایم مالیاتی
- دعاوی مربوط به فرار مالیاتی
مرجع صالح رسیدگی به اختلافات مالیاتی
اختلافات مالیاتی در هیئت حل اختلاف مالیاتی بدوی و تجدیدنظر، هیئت ماده 251 مکرر قانون مالیات مستقیم و شورای‌عالی مالیاتی به‌عنوان مرجع غیرقضایی رسیدگی می‌شود. از طریق درگاه خدمات مالیات قسمت اعتراضات می‌توان شکایت و اعتراض مالیاتی خود را مطرح و پیگیری کرد.
دیوان عدالت اداری در حقوق مالیاتی
درصورتی‌که اعتراض مودی مالیاتی در هیئت حل اختلاف مالیاتی بدوی، تجدیدنظر و شورای‌عالی مالیاتی به نتیجه نرسد، مودی مالیاتی بر اساس قانون می‌تواند اعتراض خود نسبت به رأی صادره در مراجع غیرقضایی اداره مالیاتی را در دیوان عدالت اداری مطرح کند.
وکیل مالیاتی عدل آرا
باتوجه‌به مطالب بیان شده در مورد قوانین و مقررات مالیاتی، قبل از هر اقدام برای طرح دعاوی مالیاتی در مراجع قضایی و غیرقضایی مانند هیئت حل اختلاف مالیاتی بدوی، تجدیدنظر، شورای‌عالی مالیاتی و هیئت ماده 251 قانون مالیات مستقیم با وکیل متخصص امور مالیاتی مشورت کنید. سؤالات حقوقی خود در مورد جرایم مالیاتی، فرار مالیاتی و نحوه معافیت، تخفیف و بخشودگی جرایم مالیاتی را با وکلای متخصص گروه حقوقی عدل آرا مطرح کنید تا با ارزیابی مدارک و مستندات پرونده در تمام مراحل رسیدگی همراه شما باشند.
دیدگاهتان را بنویسید