حقوق کار و تأمین اجتماعی شامل چه مفادی است؟
حقوق کار و تأمین اجتماعی از مهم‌ترین تدابیر حمایتی برای جامعه کارگری است که در مورد قوانین و مقررات در روابط بین کارگر و کارفرما پرداخته است. از مهم‌ترین حقوق تأمین اجتماعی افراد استفاده از حقوق بازنشستگی، ازکارافتادگی و بیمه بیکاری است که در قانون مشخص شده است. در این مقاله در مورد حقوق کار و تأمین اجتماعی، قرارداد کار، نحوه حل اختلاف در دعاوی کار و تأمین اجتماعی و مرجع صالح رسیدگی به این دعاوی و وظایف وکیل کار و تأمین اجتماعی پرداخته شده است.
حقوق کار در قانون ایران
حقوق کار در مورد قوانین و مقررات روابط کاری بین کارگر و کارفرما می‌پردازد. در حقوق کار روابط حقوقی کارگر و کارفرما مورد تحلیل و ارزیابی قرار می‌گیرد. بر اساس ماده یک قانون کار، کلیه کارفرمایان، کارگران، کارگاه‌های تولیدی، خدماتی، کشاورزی و صنعتی موظف به تبعیت از قانون کار هستند.
حقوق تأمین اجتماعی
حقوق تأمین اجتماعی مربوط به تعهدات و تکالیف سازمان تأمین اجتماعی بر اساس قوانین و مقررات تأمین اجتماعی است. بر اساس قانون تأمین اجتماعی، تمام افراد در اولین روز اشتغال به کار باید تحت حقوق تأمین اجتماعی قرار گیرند و این حقوق را از سازمان تأمین اجتماعی درخواست کنند. سازمان تأمین اجتماعی، باهدف اجرا و گسترش انواع بیمه اجتماعی، تمرکز وجوه و درآمدهای موضوع قانون تأمین اجتماعی بر اساس اساسنامه مصوب هیئت وزیران تشکیل شده است.
وظایف سازمان تأمین اجتماعی
سازمان تأمین اجتماعی در قوانین و مقررات کار و تأمین اجتماعی، استانداردهای بین‌المللی کار را موردتوجه قرار داده است. وظایف و تعهدات سازمان تأمین اجتماعی شامل موارد ذیل است:
- حمایت از کارگران در حوادث، بیماری و بارداری
- پرداخت مستمری بازنشستگی کارگری
- پرداخت مستمری از کارافتادگی کارگری
- پرداخت بیمه بیکاری کارگر
- پرداخت غرامت دستمزد در مدت بیماری کارگر
- پرداخت هزینه وسایل پزشکی
- پرداخت هزینه کمک ازدواج
- پرداخت مستمری بازماندگان کارگر فوت شده
- پرداخت عیدی و مستمری بازنشستگان
قرارداد کار
باتوجه‌به ماده 7 قانون کار، قرارداد کار شامل قرارداد کتبی یا شفاهی است که براساس آن کارگر در مقابل دریافت دستمزد برای مدت موقت یا غیر موقت برای کارفرما، کاری را انجام می دهد. در قانون اصل بر صحت و درستی قرارداد کار است مگر اینکه ابطال این نوع قرارداد در مرجع صالح ثابت شود. حداکثر مدت کار موقت در کار با جنبه غیر مستمر، توسط وزارت کار و امور اجتماعی تهیه و در هیات وزیران تصویب می شود. همچنین در مواردیکه کار جنبه مستمر دارد و مدت در قرارداد کار قید نشود، قرارداد کار دائمی است.
شرایط صحت قرارداد
شرایط صحت قرارداد کار بر اساس ماده 9 قانون کار شامل موارد ذیل است:
- مشروع بودن موضوع قرارداد کار
- مشخص‌کردن موضوع قرارداد کار
- ممنوع نبودن قانونی و شرعی در انجام کار یا تصرف اموال توسط طرفین قرارداد کار
پایان قرارداد کار
بر اساس ماده 21 قانون کار، موارد خاتمه قرارداد کار به شرح ذیل است:
- فوت
- بازنشستگی، ازکارافتادگی
- انقضای مدت قرارداد کار در کار موقت
- پایان قرارداد کار در کار معین
- استعفا
کارفرما
بر اساس ماده 3 قانون کار، کارفرما شخص حقیقی یا حقوقی است که کارگر برای انجام کار از طرف وی، حق السعی دریافت می کند. به طور کلی تمام افرادی که مسئول اداره کارگاه را دارند، نماینده کارفرما هستند و کارفرما مسئول کلیه تعهدات نماینده در مقابل کارگر است. همچنین تعهدات نماینده کارفرما خارج از اختیارات وی، باعث ایجاد ضمانت نماینده در مقابل کارفرما است.
تعهدات کارفرمایان
- پرداخت حق‌السعی کارگر
- رعایت‌کردن شرایط کار
- ممنوع بودن انجام کار سخت و زیان‌آور و حمل بار بیش از حد مجاز به‌وسیله کارگر زن و نوجوان توسط دست بدون استفاده از وسایل مکانیکی
- استفاده از مرخصی ایام بارداری و زایمان زنان کارگر بر اساس قانون کار
- بر اساس ماده 79 قانون کار، ممنوع بودن اشتغال به کار افراد کمتر از پانزده سال سن
- پرداخت حق سنوات کارگر بعد از پایان قرارداد کار
- بر اساس ماده 148 قانون کار، پرداخت بیمه کارگر به سازمان تامین اجتماعی
- بر اساس ماده 22 قانون کار، پرداخت معوقات کارگران بعد از پایان قرارداد کار
- بر اساس ماده 187 قانون کار، ارائه گواهی انجام کار به کارگر بعد از پایان کار
- تضمین‌کردن ایمنی کارگاه، ماشین‌آلات و وسایل حفظ سلامت کارگران
پرداخت حق‌السعی کارگر
بر اساس ماده 2 و 3 قانون کار، قرارداد کار عقد معوض است که کارفرما باید در مقابل انجام کار توسط کارگران، دستمزد آنها را پرداخت کند. با توجه به ماده 34 قانون کار، حق السعی شامل دستمزد، کمک عائله مندی، هزینه خوار و بار، هزینه مسکن، ایاب وذهاب، مزایای غیرنقدی و سود سالانه است.
رعایت‌کردن شرایط کار
کارفرما باید شرایط انجام کار را رعایت کند. رعایت ساعت کار شبانه‌روزی، هشت ساعت است و ساعت کار مشاغل سخت و زیان‌آور، شش ساعت است. ارجاع کار اضافی به کارگر نیز ممنوع است، مگر در شرایط تعیین شده در ماده 59، 60، 61 و 83 قانون کار که ارجاع کار اضافی ممنوع نیست.
حق بیمه در قانون کار
بر اساس ماده 148 قانون کار، کارفرما موظف است که کلیه وجوه و مزایای بند 5 ماده 2 قانون کار را با کسر حق بیمه مقرر به اضافه سهم بیمه خود به سازمان تامین اجتماعی پرداخت کند. در صورتی که کارفرما، بیمه کارگر را پرداخت نکند، شخصا مسئول پرداخت بیمه است. یکی از نکات مهم در مورد حق بیمه کارگری این است که عدم پرداخت یا تاخیر در پرداخت حق بیمه کارگر توسط کارفرما دلیلی بر عدم مسئولیت و تعهدات سازمان تامین اجتماعی در مقابل کارگر بیمه شده نیست.
اختلاف در حق بیمه کارگر
بازنشستگی از مهم‌ترین نیازهای اجتماعی کارگران است. یکی از اختلافات بین کارگر و کارفرما عدم پرداخت بیمه کارگر توسط کارفرما است که در بسیاری موارد کارفرما با عدم ارائه فهرست حقوق و دستمزد، حق بیمه کارگر را به سازمان تأمین اجتماعی پرداخت نمی‌کند. سازمان تأمین اجتماعی با نظارت و بازرسی مطابق با وظایف سازمانی خود از این نوع تخلفات جلوگیری می‌کند؛ بنابراین سازمان تأمین اجتماعی برای وصول حق بیمه از کارفرما باتوجه‌به شرایط اشتغال به کار و سوابق بیمه‌ای کارگر اقدامات لازم را انجام می‌دهد.
مسئولیت عدم پرداخت بیمه کارگری
بر اساس ماده 108 قانون سازمان تامین اجتماعی، در صورتی که کارفرما حق بیمه قطعی کارگر را در مدت یک ماه بعد از ابلاغ سازمان تامین اجتماعی پرداخت نکند یا در مورد شرایط پرداخت با سازمان به توافق نرسد، باید مطابق با ماده 97 قانون سازمان تامین اجتماعی خسارت وارده در مورد عدم پرداخت حق بیمه کارگری را جبران کند. همچنین اگر کارفرما شخص حقوقی است، مدیرعامل شرکت مسئول عدم پرداخت حق بیمه کارگری به دلیل ایجاد ضرر و زیان به سازمان یا بیمه شده است.
میزان جریمه عدم پرداخت بیمه کارگری
بر اساس ماده 98 قانون تامین اجتماعی، در صورتی که کارفرما در مهلت مقرر حق بیمه کارگری را واریز نکند، باید علاوه بر پرداخت مبلغ حق بیمه،جریمه معادل نیم در هزار مبلغ عقب افتاده بابت هر روز تاخیر به سازمان تامین اجتماعی با توجه به مقررات ماده 50 این قانون پرداخت کند.
مرجع صالح رسیدگی به اختلاف کارگر و کارفرما
قانون‌گذار بر اساس قانون کار و تأمین اجتماعی، در صورت ایجاد اختلاف بین کارگر و کارفرما، مراجعی را برای حل اختلاف تعیین کرده است؛ بنابراین درصورتی‌که اختلاف بین کارگر و کارفرما به دلیل اجرای قانون کار، موافقت‌نامه کارگاهی یا قرارداد پیمان دسته‌جمعی کار به وجود آید، می‌توانند باتوجه‌به نوع اختلاف کارگری به مراجع صالح برای رفع‌اختلاف مراجعه کنند. مراجع صالح حل اختلاف روابط کارگر و کارفرما شامل شورای اسلامی کار، هیات تشخیص، هیات حل اختلاف کارگر و کارفرما و دیوان عدالت اداری است. برای طرح دعوا کارگری باید نکاتی موردتوجه قرار گیرد که بهترین اقدام مشاوره با وکیل کار و تأمین اجتماعی است.
شورای اسلامی کار در حقوق کار
زمانی که بین کارگر و کارفرما اختلافی به وجود آید، باید به شورای اسلامی کار مراجعه شود. بر اساس ماده 157 قانون کار، در صورتیکه بین کارگر و کارفرما در مورد اجرای قانون کار، قرارداد کارآموزی، قرارداد موافقت نامه کارگاهی و پیمان دسته جمعی کارگری اختلافی به وجود آید، ابتدا باید در شورای اسلامی کار بین کارگر و کارفرما سازش ایجاد شود. در مواردی که شورای اسلامی کار در واحدی وجود نداشته باشد، انجمن صنفی کارگران و نماینده قانونی کارگران و کارفرما، مرجع صالح رسیدگی به اختلاف کارگر و کارفرما است.
هیات تشخیص حل اختلاف کارگری
درصورتی‌که اختلاف کار و کارگری در شورای اسلامی کار یا انجمن صنفی کار حل نشود، اختلاف در هیات تشخیص بررسی و رای صادر می‌شود. به رای هیات تشخیص می‌توان در هیات حل اختلاف کار اعتراض کرد.
هیات حل اختلاف کار
هیات حل اختلاف کار یکی از مراجع صالح رسیدگی به اختلافات بین کارگر و کارفرما است که تحت نظارت وزارت کار و امور اجتماعی فعالیت می‌کند. این هیئت از 3 عضو نماینده کارگران، 3 عضو نماینده کارفرما و سه نفر نماینده دولت تشکیل شده است. در هیات حل اختلاف کار، رسیدگی به پرونده و تشکیل جلسات رسیدگی بر اساس قانون کار انجام می‌شود. بعد از بررسی اختلاف، رأی صادر می‌شود. در صورت صدور رأی قطعی در هیات حل اختلاف کار، این رأی لازم‌الاجرا است.
حل اختلاف کارگری در دیوان عدالت اداری
بر اساس ماده 10 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری، مرجع صالح رسیدگی به شکایات و اعتراض به رای صادره از هیات حل اختلاف کارگر و کارفرما، دیوان عدالت اداری است. در دیوان عدالت اداری، آراء صادره از هیات حل اختلاف کارگر و کارفرما از نظر انطباق با قوانین و مقررات مورد بررسی قرار می گیرد.
اختلاف کارفرما با سازمان تأمین اجتماعی
در بعضی موارد بعد از ارسال صورت‌حساب حق بیمه کارگران، سازمان تأمین اجتماعی در خصوص میزان حق بیمه و خسارت ایراد مطرح می‌کند و درصورتی‌که کارفرما با ایراد سازمان موافق نباشد، بعد از ابلاغ مبلغ حق بیمه و خسارت، کارفرما می‌تواند اعتراض خود را مطرح کند. مهلت قانونی برای اعتراض به این اختلاف سی روز از تاریخ ابلاغ است.
مرجع صالح رسیدگی به اختلافات تأمین اجتماعی
بر اساس قانون، مرجع صالح رسیدگی به اختلافات مربوط به تأمین اجتماعی شامل موارد ذیل است:
- مرجع رسیدگی‌کننده به اختلاف در مورد حق بیمه اجباری، خسارت و جرائم تأمین اجتماعی، هیات تشخیص مطالبات تأمین اجتماعی است.
- کمیسیون پزشکی سازمان تأمین اجتماعی
- کمیته استانی تشخیص مشاغل سخت و زیان‌آور در سازمان تأمین اجتماعی
فرجام‌خواهی رأی هیات تشخیص تأمین اجتماعی
مرجع صالح رسیدگی به اعتراض اشخاص از هیات تشخیص مطالبات تأمین اجتماعی، دیوان عدالت اداری است. اما سازمان تأمین اجتماعی نمی‌تواند اعتراض خود نسبت به رأی هیات تشخیص را در دیوان عدالت اداری مطرح کند. باتوجه‌به نظر هیات عمومی دیوان عدالت اداری، دولتی و عمومی بودن سازمان تأمین اجتماعی مانعی برای طرح اعتراض در دیوان عدالت اداری است و از طریق طرح دعوا در مراجع قضایی، می‌تواند اعتراض خود را مطرح کند. این موضوع در ماده 13 قانون دیوان عدالت اداری و اصل 173 قانون اساسی مشخص شده است.
مقررات کیفری در حقوق تأمین اجتماعی
مطابق با ماده 97 قانون تامین اجتماعی، در صورتیکه اشخاص به وسیله اسناد و گواهی غیر واقعی با عناوین و وسایل تقلبی از مزایای مقرر در قانون تامین اجتماعی به سود خود، افراد خانواده و اشخاص ثالث استفاده کنند، به مجازات جریمه نقدی به میزان دو برابر خسارت وارده به سازمان تامین اجتماعی و در صورت تکرار به مجازات حبس از 61 روز تا شش ماه محکوم می شوند.
وظایف وکیل تأمین اجتماعی عدل آرا
- مشاوره و وکالت در مورد دعاوی تأمین اجتماعی
- تهیه و تنظیم قرارداد کار موقت و دائم
- تهیه و تنظیم لوایح تأمین اجتماعی در اعتراض و تجدیدنظر از آراء تأمین اجتماعی
وکیل کار و تأمین اجتماعی عدل آرا
باتوجه‌به تخصصی بودن دعاوی و اختلافات مطرح شده بین کارگر، کارفرما و سازمان تأمین اجتماعی انتخاب وکیل متخصص کار و تأمین اجتماعی اهمیت زیادی دارد. سؤالات حقوقی خود در مورد دعاوی کار و تأمین اجتماعی و نحوه طرح این دعاوی در مراجع صالح را با وکلای متخصص گروه حقوقی عدل آرا مطرح کنید تا با ارزیابی مدارک و مستندات پرونده، راهنمایی لازم را دریافت کنید.
دیدگاهتان را بنویسید