صلاحیت های دادگاه صلح چیست؟

دادگاه صلح یکی از نهادهای قضائی جدید است که در راستای کاهش حجم پرونده‌های قضائی و تسریع در حل و فصل دعاوی ایجاد شده است. این دادگاه به منظور رسیدگی به دعاوی خاص، با هدف تسهیل در دسترسی مردم به عدالت و ارائه راه‌حل‌های سریع‌تر و کارآمدتر تأسیس گردیده است. در این مقاله، به بررسی صلاحیت‌های مختلف دادگاه صلح پرداخته می‌شود تا آشنایی بیشتری با محدوده اختیارات آن پیدا کنیم.

دعاوی مالی تا نصاب یک میلیارد ریال

یکی از صلاحیت‌های ابتدایی دادگاه صلح، رسیدگی به دعاوی مالی با سقف مبلغ یک میلیارد ریال است.

دعاوی حقوقی تصرف عدوانی، مزاحمت و ممانعت از حق

دادگاه صلح صلاحیت رسیدگی به دعاوی حقوقی مربوط به تصرف عدوانی، مزاحمت و ممانعت از حق را دارد.

دعاوی مربوط به جهیزیه، مهریه و نفقه

دادگاه صلح همچنین به دعاوی مربوط به جهیزیه، مهریه و نفقه تا سقف مبلغ تعیین شده (یک میلیارد ریال) می‌پردازد، به شرط آنکه موضوع دعوا مشمول ماده ۲۹ قانون حمایت خانواده نباشد یا به عبارت دیگر قبلاً نسبت به آن تعیین تکلیف نشده باشد‌‌.

دعاوی تخلیه عین مستاجره و تعدیل اجاره‌بها

دعاوی مربوط به تخلیه عین مستاجره و تعدیل اجاره‌بها نیز در صلاحیت دادگاه صلح قرار دارد. البته این دادگاه نمی‌تواند در دعاوی مرتبط با سرقفلی یا حق کسب و پیشه رسیدگی کند. رسیدگی به این دعاوی، غالباً در زمینه‌های اجاره و مسایل ملکی صورت می‌گیرد.

اعسار از پرداخت محکوم‌به

اگر فردی محکوم به پرداخت مبلغی باشد و نتواند آن را پرداخت کند، دادگاه صلح صلاحیت رسیدگی به دعاوی اعسار از پرداخت محکوم‌به را دارد، مشروط به اینکه این پرونده قبلاً در این دادگاه مورد بررسی قرار گرفته باشد.

حصر ورثه، تحریر ترکه، مهر و موم و رفع آن

یکی دیگر از صلاحیت‌های دادگاه صلح رسیدگی به مسائل مرتبط با انحصار وراثت و تحریر ترکه است. این موارد معمولاً در هنگام فوت افراد و در مراحل تقسیم اموال میان وراث، مطرح می‌شوند.

تامین دلیل

دادگاه صلح قادر است به درخواست فردی که احساس می‌کند شواهد و مدارکی در آینده به خطر خواهد افتاد، اقدام به تأمین دلیل کند. این اقدام معمولاً قبل از شروع دادرسی اصلی انجام می‌شود تا بتوان در آینده از مدارک و شواهد استفاده کرد.

تقاضای سازش

این دادگاه همچنین صلاحیت رسیدگی به تقاضای سازش در موارد خاص را دارد. براساس ماده 186 قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب، دادگاه صلح می‌تواند به سازش میان طرفین دعوی کمک کند و در صورت موفقیت در این زمینه، پرونده را بسته و موضوع را به قاضی اعلام کند.

جنبه عمومی و خصوصی جرائم غیرعمدی ناشی از کار یا تصادفات رانندگی

در دعاوی مربوط به جرائم غیر عمدی که ناشی از تصادفات رانندگی یا کار است، دادگاه صلح نیز صلاحیت رسیدگی دارد. این صلاحیت شامل مواردی است که در آن فردی به دلیل بی‌احتیاطی یا تقصیر به فرد دیگری آسیب وارد کرده است.

جرائم عمدی تعزیری مستوجب مجازات درجه هفت و هشت

دادگاه صلح به جرائم عمدی تعزیری نیز که مجازات آن‌ها درجه هفت (حبس از 91 روز تا 6 ماه) یا درجه هشت (حبس کمتر از 91 روز) باشد رسیدگی می کند.

دعاوی مربوط به اصلاح شناسنامه، استرداد شناسنامه و اصلاح مشخصات

از دیگر صلاحیت‌های دادگاه صلح رسیدگی به دعاوی اصلاح شناسنامه، استرداد شناسنامه، اصلاح مشخصات مدارک تحصیلی و موارد مشابه است. این صلاحیت به ویژه برای کسانی که در اسناد خود خطاهای ثبت شده دارند، مهم است.

 دادگاه صلح می‌تواند با حضور رئیس یا دادرس علی‌البدل برگزار شود و در صورتی که طرفین دعوا رضایت داشته باشند، پرونده‌ها برای میانجی‌گری یا سازش به اعضای شورا ارجاع داده می‌شود. همچنین، دادگاه صلح می‌تواند خارج از ساعات اداری یا در روزهای تعطیل به دعاوی رسیدگی کند.

آرای دادگاه صلح

آرای صادره از دادگاه صلح عموماً قطعی هستند، مگر موارد زیر که آرای آن قابل تجدیدنظر در دادگاه تجدیدنظر استان است:

 دعاوی مالی بیش از پانصد میلیون ریال

در صورتی که دیه یا ارش ناشی از حوادث در صلاحیت دادگاه صلح بیشتر از یک دهم دیه کامل باشد

دعاوی حقوقی تصرف عدوانی،مزاحمت و ممانعت از حق

دعاوی راجع به مهریه ، نفقه ، جهیزیه

دعاوی و درخواست‌های مربوط به تخلیه عین مستاجره و تعدیل اجاره‌بها به‌جز دعاوی مربوط به سرقفلی و حق کسب یا پیشه یا تجارت

اعسار از پرداخت محکوم به در صورتی که نسبت به اصل موضوع رسیدگی شده باشد

جنبه عمومی جرائم غیر عمد ناشی از دعاوی کار یا تصادفات رانندگی در صورتی که درجه شش یا بالاتر باشد.

جرائم عمدی تعزیری که مجازات قانونی آن‌ها حبس درجه هفت باشد.

نتیجه‌گیری

دادگاه صلح با اختیارات گسترده‌ای که در زمینه رسیدگی به دعاوی مختلف دارد، به کاهش بار پرونده‌های قضائی و تسریع در روند دادرسی کمک می‌کند. این دادگاه با هدف حل و فصل سریع دعاوی و کاهش هزینه‌های دادرسی، به ویژه در زمینه دعاوی مالی و خانوادگی، گام‌های مؤثری برداشته است.