وکیل جرایم نظامی

وکیل جرایم نظامی، وکیلی است که با تسلط بر قوانین و مقررات نظامی وکالت پرونده های افراد نظامی در دادگاه و دادسرای نظامی را برعهده دارد. جرایم نظامی به صورت تخصصی در دادگاه و دادسرای نظامی رسیدگی می شود. قانونگذار شرایط لازم برای رسیدگی به جرایم نظامیان در دادگاه نظامی را بیان کرده است. در این مقاله در مورد جرایم نظامی، دادگاه نظامی و وظایف وکیل جرایم نظامی پرداخته شده است.

دادگاه نظامی

دادگاه نظامی یکی از مراجع قضایی تخصصی است. این دادگاه به جرایم نظامیان که در حوزه وظایف خاص انتظامی مرتکب می شوند، رسیدگی می کند. در دادسرای نظامی تحقیقات مقدماتی در خصوص جرایم نظامی و در دادگاه نظامی جرایم نظامی رسیدگی و رای صادر می شود.

دادسرای نظامی

براساس قانون آیین دادرسی کیفری،زمانی که جرمی اتفاق می افتد، دادسرا وظیفه انجام تحقیقات مقدماتی و تعقیب متهم را بر عهده دارد. در مورد جرایم افراد نظامی که در حیطه وظایف خاص نظامی صورت می گیرد، تحقیقات مقدماتی در دادسرای نظامی انجام می شود. دادسرای نظامی در هر استان تشکیل و دارای معاون دادستان، شعب دادیاری، بازپرسی، شعبه اظهار نظر و واحد اجرای احکام است. کلیه اختیارات و وظایف مقامات قضایی در دادسرای نظامی مانند وظایف و اختیارات رئیس کل دادگستری، دادستان و مقامات قضایی دادسرا و دادگستری است.

وظایف دادسرای نظامی

وظایف دادسرای نظامی به شرح ذیل است:

-کشف جرم در خصوص نظامیان

-تعقیب متهم جرم نظامی

-تحقیقات مقدماتی جرم نظامی

کشف جرم در دادسرای نظامی

در مواردی که افراد نظامی در انجام وظایف خاص انتظامی و نظامی خود مرتکب جرم شوند، پرونده به دادسرای نظامی برای کشف جرم ارسال می شود. در دادسرای نظامی کلیه اقدامات توسط ضابطان دادگستری زیر نظر دادستان، بازپرس و دادیار برای کشف جرم شخص نظامی انجام می شود.

تعقیب متهم در دادسرای نظامی

زمانی که جرمی اتفاق می افتد، شخص مرتکب جرم شده است. بنابراین مقامات قضایی دادسرای نظامی و ضابطان دادگستری تحت نظارت دادسرای مذکور با اعلام ارتکاب جرم توسط اشخاص نظامی و انتظامی،تعقیب متهم پرونده را شروع می کنند.

تحقیقات مقدماتی در دادسرای نظامی

بعد از اینکه جرم کشف و متهم مورد تعقیب قرار گرفت، در دادسرا دادستان، بازپرس یا دادیار تحقیقات مقدماتی، بررسی دلایل و مدارک ارتکاب جرم را انجام می دهند. سپس مقام قضایی در صورتی که ادله کافی برای انتساب جرم به شخص متهم وجود نداشته باشد، قرار منع تعقیب و اگر ادله کافی برای انتساب جرم به متهم وجود داشته باشد، قرار جلب به دادرسی را صادر می کند. بعد از اینکه در دادسرا قرار جلب به دادرسی و کیفرخواست توسط دادستان صادر شد، پرونده برای رسیدگی و صدور حکم مقتضی به دادگاه نظامی ارسال می شود.

اجرای احکام در دادسرای نظامی

بعد از صدور حکم در دادگاه نظامی و قطعی شدن حکم، پرونده برای اجرای حکم به دادسرای نظامی ارسال می شود.

انواع دادگاه نظامی

براساس ماده 582 قانون آیین دادرسی کیفری، دادگاه های نظامی برای رسیدگی به جرایم نظامیان در انجام وظایف خاص نظامی و انتظامی شامل موارد ذیل است:

-دادگاه نظامی یک

-دادگاه نظامی دو

-دادگاه نظامی تجدیدنظر

-دادگاه نظامی دو تشکیل شده در زمان جنگ

-دادگاه نظامی یک تشکیل شده در زمان جنگ

-دادگاه نظامی تجدیدنظر تشکیل شده در زمان جنگ

دادگاه نظامی دو

در دادگاه نظامی دو به کلیه جرایم نظامیان به غیر از جرایمی که در صلاحیت دادگاه نظامی یک است، رسیدگی می شود.

دادگاه نظامی یک

در دادگاه نظامی یک به جرایم خاص نظامیان که دارای مجازات حبس ابد، قطع عضو، سلب حیات و جرایم مربوط به جنایت عمدی که دیه آن یک سوم دیه کامل یا بیشتر از آن، جرایم تعزیری درجه چهار و بالاتر و جرایم سیاسی و مطبوعاتی نظامیان رسیدگی می شود.

دادگاه نظامی تجدیدنظر

در دادگاه نظامی تجدیدنظر به آرای قابل تجدیدنظرخواهی صادره از دادگاه نظامی یک و دو رسیدگی می شود.

دادگاه های نظامی زمان جنگ

با توجه به ماده 582 قانون آیین دادرسی کیفری، دادگاه های نظامی در زمان جنگ برای رسیدگی به جرایم ارتکابی نظامیان در زمان جنگ با تصویب رئیس قوه قضائیه تشکیل شده است. دادگاه های نظامی زمان جنگ در محل قرارگاه عملیاتی یا مرکز استان ها تشکیل می شود.

افراد نظامی

براساس ماده یک قانون مجازات نیروهای مسلح، افراد ذیل نظامی محسوب و به جرایم آنها در حیطه وظایف خاص نظامی و انتظامی در دادگاه نظامی رسیدگی می شود:

-کلیه کارکنان نیروهای مسلح و سازمان وابسته به ستاد کل

-کلیه کارکنان ارتش جمهوری اسلامی و سازمان وابسته به ارتش

-کلیه کارکنان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و اعضای بسیج سپاه پاسداران و سازمان وابسته به آن

-کارمندان وزارت دفاع و پشتیبانی نیروی مسلح

-کلیه کارمندانی که شامل قانون نیروی انتظامی هستند.

-کلیه کارکنان وظیفه سربازی از تاریخ شروع خدمت سربازی تا پایان دوره

-افرادی که به صورت موقت در نیروهای مسلح خدمت می کنند.

-کلیه افرادی که در مراکز آموزش نظامی و انتظامی براساس قانون استخدامی نیروهای مسلح تحصیل می کنند.

مجازات جرایم نظامی کارکنان پایور

براساس ماده سه قانون جرایم نیروهای مسلح در صورتی که حداکثر مجازات حبس در قانون مذکور برای نظامیان دو سال باشد، دادگاه نظامی با توجه به وجود جهات تخفیف مجازات برای کارکنان پایور، میزان حبس را تا یک سوم حداقل مجازات قانونی آن جرم کاهش داده و با در نظر گرفتن مجازات اصلی به یکی از مجازات های ذیل تبدیل می شود:

-به میزان یک چهارم کسر حقوق برای کارکنان پایور به مدت شش ماه تا یک سال

-پرداخت جریمه نقدی از دو میلیون ریال تا بیست میلیون ریال برای کارکنان پایور است. با توجه به مصوبه هیات وزیران سال 1399 میزان پرداخت جریمه نقدی مذکور به پانزده میلیون ریال تا صد میلیون ریال تغییر یافته است.

-محرومیت از خدمت برای کارکنان پایور برای مدت سه ماه تا یکسال

-انفصال موقت کارکنان پایور از خدمت برای مدت سه ماه تا شش ماه

-ممنوعیت از اشتغال کارکنان پایور در یک نقطه از شش ماه تا یک سال

مجازات کارکنان وظیفه جرایم نظامی

با توجه به ماده سه قانون جرایم نیروهای مسلح در صورتی که حداکثر مجازات حبس در قانون مذکور برای نظامیان دو سال باشد، دادگاه نظامی برای کارکنان نظامی با توجه به وجود جهات تخفیف مجازات، میزان حبس را تا یک سوم حداقل مجازات قانونی آن جرم کاهش داده و با در نظر گرفتن مجازات اصلی به یکی از مجازات های ذیل تبدیل می شود

-افزایش میزان خدمت از دو ماه تا چهار ماه

-جریمه نقدی از یک میلیون تا ده میلیون ریال که براساس مصوبه سال 1399 هیات وزیران این میزان به ده میلیون ریال تا شصت و پنج میلیون ریال تغییر یافته است.

-ممنوعیت از اشتغال به خدمت وظیفه در نقطه معین به مدت شش ماه و در صورتی که خدمت باقی مانده کمتر از شش ماه است، دادگاه نظامی بقیه مدت خدمت را در حکم قرار می دهد.

تخفیف مجازات در جرایم نظامی

براساس ماده هفت قانون جرایم نیروهای مسلح، در صورتی که برای نظامیان مجازاتی غیر از حبس تعیین شود، در صورت وجود جهات تخفیف، مجازات مذکور به شرح ذیل قابل تخفیف است:

-اخراج از خدمت یا انفصال دایمی از خدمات دولتی و تنزل درجه و رتبه خدمت تا دو درجه

-تبدیل مجازات تنزیل درجه دو به درجه یک

-تبدیل مجازات تنزیل درجه یک برای مدت شش ماه تا دو سال و محروم شدن از گرفتن ترفیع

-پرداخت جریمه نقدی یا عدم دریافت ترفیع، انفصال موقت از خدمت تا میزان نصف حداقل مجازات قانونی

-تبدیل مجازات شلاق تعزیری به پرداخت جریمه نقدی از یک میلیون ریال تا ده میلیون ریال است. با توجه به مصوبه سال 1399 هیات وزیران میزان جریمه نقدی به ده میلیون ریال تا سی میلیون ریال تغییر یافته است.

شرایط تبدیل مجازات جرایم نظامی

براساس ماده ده قانون جرایم نیروهای مسلح، مجازات اصلی جرم، ملاک تعیین صلاحیت دادگاه نظامی است و مجازات حبس با مجازات های دیگر یا تبدیل یا تخفیف مجازات تاثیری در تعیین صلاحیت دادگاه نظامی ندارد. همچنین با توجه به ماده یازده قانون جرایم نیروهای مسلح، دادگاه نظامی در صورتی که مجازات جرم نظامی بیشتر از یک سال نباشد، با تقاضای محکوم علیه و پیشنهاد دادستان و رعایت قوانین زندان باز و نیمه باز، مجازات مذکور را به حبس با خدمت تبدیل می کند. در این حالت محکوم علیه بعد از پایان خدمت روزانه در بازداشتگاه یگان تعیین شده نگهداری می شود.

مجازات جرایم عمدی توسط نظامیان

براساس ماده 12 قانون جرایم نیروهای مسلح، کارکنان ثابت نیروهای مسلح که در جرایم عمدی در مورد آنها حکم قطعی از دادگاه های نظامی صادر شده است، علاوه بر مجازات های ذیل، از خدمت اخراج می شوند:

-در محکومیت های با حبس غیر تعلیقی بیشتر از پنج سال در صورت تعدد محکومیت

-محکوم شدن به مجازات حدی

-محکومیت به مجازات جرایم علیه امنیت خارجی و داخلی کشور

-محکومیت به مجازات قطع عضو و قصاص نفس