نفقه زوجه و فرزندان مشترک

زمانیکه زن و مردی ازدواج می‌کنند؛ تعهدات و مسئولیت‌هایی در قبال یکدیگر و زندگی مشترک خود دارند و هر یک باید نسبت به وظایف خود آگاه بوده و برای آنها تلاش کنند. همچنین هنگامی که فرزندی به دنیا می‌آید، مسئولیت دیگری نیز به وظایف قبل افزوده می‌شود. نفقه یکی از وظایفی است که مرد در قبال همسر و فرزندان خود دارد و هم در دین اسلام و هم قوانین مدنی کشور جایگاه ویژه‌ای دارد. برای عدم پرداخت نفقه زوجه و فرزندان مشترک در قانون ضمانت اجرای حقوقی و کیفری پیش بینی شده است. در این مقاله در مورد ضمانت اجرای حقوقی و کیفری ترک نفقه زوجه و فرزندان پرداخته شده است.

نفقه چیست؟

نفقه مالی است که مرد باید در قبال زن و فرزندان پرداخت کند. نفقه شامل خوراک، پوشاک، مسکن، هزینه درمان، هزینه تحصیلات و … بوده و مرد موظف است که در زندگی آنها را تامین کند. حداقل و حداکثر نفقه میزان مشخصی ندارد و با توجه به شرایط مادی زوج تعیین می گردد.

نفقه فرزند

بر طبق قانون و فقه شیعه مرد باید نسبت به فرزندان نفقه پرداخت کند که هزینه تحصیلی تا مقطع دانشگاه هم جزو نفقه محسوب می‌شود و عدم پرداخت آن پیگرد قانونی خواهد داشت. در قانون مدنی نفقه فرزندان جدا تعریف نشده است. اما بر طبق قانون مدنی، پدر موظف است که نفقه فرزندان خود را شامل نیازهای خوراک، مسكن، لباس، هزینه های درمانی و بهداشتی و هزینه های متعارف زندگی را تامین کند.

نفقه زوجه

بر طبق ماده 1107 قانون مدنی، نفقه شامل تمام نیازهای متناسب و مورد نیاز زوجه با توجه به وضعیت زن است. نفقه شامل مسکن، لباس، غذا، اسباب منزل، هزینه های درمانی و بهداشتی زوجه است. زن هنگام زندگی و یا طلاق چنانچه تمکین را به صورت کامل انجام داده باشد، می‌تواند درخواست نفقه کند. شایان ذکر است که حتی اگر زن تا زمان طلاق نفقه دریافت نکرده باشد، می‌تواند برای زمان گذشته هم، درخواست نفقه داشته باشد.در صورتی که مرد در دادگاه عدم تمکین را اثبات نماید، هیچ نفقه‌ای به زن تعلق نخواهد گرفت. ولی اگر زن تمکین خود را اثبات کند، مرد موظف است که نفقه را به صورت منظم پرداخت کند.

نفقه فرزندان

پدر خانواده موظف است که هزینه خوراک، پوشاک، مسکن، درمان و تحصیل فرزند یا فرزندان را تامین کند. در واقع نفقه برای فرزندان پسر از زمان تولد تا 18 سالگی و دختر تا زمانی که ازدواج کند؛ بر عهده‌ پدر است. در پاسخ این سوال باید بگوییم بله، هزینه تحصیل فرزندان جزو نفقه محسوب می‌گردد. البته باید این را هم اشاره کنیم که نفقه تا مقطع دبیرستان اجباری است و پدر می‌تواند در مقاطع بالاتر هزینه را پرداخت نکند.

هزینه نفقه فرزندان چگونه محاسبه می‌شود؟

نفقه فرزندان هم مانند نفقه زن خانواده متفاوت است و رقم خاصی برای آن در نظر گرفته نشده است. برای محاسبه دقیق آن باید به دادگاه مراجعه کرد و کارشناس مربوطه با توجه به شغل و توان مالی مرد، میزان نفقه را محاسبه و اعلام می‌کند.

ضمانت اجرایی عدم پرداخت نفقه فرزندان

در صورتی که مرد نفقه فرزندان خود را پرداخت نکند، در صورتی که پدر استطاعت مالی داشته باشد و نسبت به پرداخت نفقه کوتاهی کند؛ به مجازات حبس از سه ماه تا شش ماه بر طبق قانون مجازات اسلامی محکوم خواهد شد. اما اگر ثابت شود که پدر استطاعت مالی ندارد، رای دادگاه به نفع مرد خواهد بود.

نفقه فرزندان پس از طلاق

بسیاری از افراد بر این باور هستند که بعد از طلاق اگر مادر حضانت فرزند یا فرزندان را برعهده گیرد، تامین مالی با مادر خواهد بود. در صورتی که این نظریه کاملا اشتباه است. در صورتی که سرپرستی فرزندان بر عهده مادر باشد، بر طبق قانون پدر موظف به پرداخت نفقه به فرزندان خود است. حتی اگر پدر فوت کرده و در قید حیات نباشد؛ باز هم نفقه به فرزندان تعلق می‌گیرد و حقوق ماهانه‌ پدر به آنها می‌رسد. در شرایطی که پدر حقوق نداشته باشد، اجداد پدری موظف به پرداخت نفقه فرزند خواهند بود.

نفقه فرزندان در طلاق توافقی

در طلاق توافقی زوجین قبل از مراجعه به دادگاه در خصوص مسائل مشترک خود به توافق رسیده‌اند و نیازی به داوری ندارند. نفقه فرزند هم در این نوع طلاق، توافقی است. یعنی پدر یا مادر توافق می‌کنند که نفقه را بپردازند. حتی مبلغ نفقه به صورت ماهانه هم می‌تواند تعیین شود. در بعضی موارد زوجین ابتدا طلاق توافقی را ثبت می‌کنند و سپس برای تعیین میزان نفقه به کارشناس دادگاه رجوع می‌کنند.

نفقه فرزند خوانده

در صورتیکه فرزند خوانده قانونی بوده و ثبت شده باشد، مرد موظف است چه در زمان زندگی و چه بعد از طلاق نفقه فرزند خوانده را پرداخت کند.

تفاوت نفقه زن و فرزندان

• زن می‌تواند نفقه معوقه خود را طلب کند، اما فرزندان نمی‌توانند.
• اگر مرد پیر و بیمار شد و احتیاج مالی پیدا کرد، نمی تواند از زن طلب مال کند، اما اگر فرزندان بزرگ شده و دارای کسب و کار باشند؛ می‌تواند از فرزندان خود طلب مال برای درمان و ادامه‌ زندگی کند.
• زن باید مرد را تمکین کند تا نفقه به وی تعلق گیرد، در صورتی که نفقه به فرزندان تا زمان ذکر شده؛ بدون هیچ شرط خاصی تعلق خواهد گرفت.
• نفقه پس از طلاق به زن تعلق نمی گیرد، اما فرزندان نفقه خواهند داشت.

نحوه مطالبه نفقه

اگر فرزند بالای 18 سال سن داشته باشد و حکم رشد خود را از دادگاه گرفته باشد، خود به تنهایی می‌تواند تقاضای نفقه از پدر را مطرح کند. اما اگر دختر زیر 9 سال و پسر زیر 15 سال سن داشته باشد، مادر خانواده می‌تواند دادخواست جهت مطالبه نفقه را ثبت کند. اگر برای مطالبه نفقه با وکیل مشورت کنید، زودتر به نتیجه خواهید رسید. عزیزانی که در مورد نفقه سوالاتی دارند، می‌توانند به راحتی در سایت عدل آرا مشکل خود را مطرح کرده تا در اسرع وقت وکلای ما به صورت آنلاین، تلفنی یا حضوری راهنمایی کنند.

تعدیل نفقه

با توجه به شرایط کشور و تورم هر ساله، مادر یا فرزندان می‌توانند تقاضای افزایش نفقه و به اصطلاح تعدیل آن را داشته باشند؛ در این صورت کارشناس دادگاه به مورد درخواستی رسیدگی کرده و محاسبات خود را به قاضی دادگاه ارائه می‌دهد.

وکیل متخصص دعاوی خانوادگی

با توجه به مطالب بیان شده در مورد نفقه زوجه و نفقه فرزندان بهتر است قبل از هر اقدام از مشاوره و وکالت وکیل متخصص دعاوی خانوادگی استفاده نمائید تا زودتر به حق و حقوق قانونی خود دست یابید. سوالات و مشکلات حقوقی خود در مورد مطالبه نفقه زوجه و فرزندان مشترک را با وکلای متخصص گروه حقوقی عدل آرا مطرح کنید تا در تمام مراحل رسیدگی مطالبه نفقه همراه شما باشند.