حقوق قراردادها

حقوق قراردادها یکی از مهمترین قوانین کاربردی، در معاملات و قراردادها است که اهمیت زیادی دارد. بسیاری از پرونده‌های قضایی در دادگاه‌های حقوقی، در مورد دعاوی اختلاف در قراردادها و معاملات است. بنابراین برای جلوگیری از بروز مشکلات حقوقی در قراردادها، قبل از هر اقدام برای تنظیم قرارداد‌ها، از مشاوره و وکالت وکیل متخصص امور قرارداد بهره‌مند شوید، تا بهترین متن قرارداد تنظیم شود. در این مقاله در مورد انواع عقود در قراردادها، شرایط اصلی صحت معامله، آثار قراردادها، نحوه فسخ و ابطال قراردادها، در حقوق قراردادها پرداخته شده است.

تعریف قرارداد

برای بررسی حقوق قراردادها، ابتدا باید با تعریف قرارداد در قانون آشنا شوید. براساس ماده ۱۸۳ قانون مدنی، عقد به این معنی است که یک یا چند نفر در مقابل یک یا چند نفر دیگر، انجام امری که مورد قبول آنها است، را تعهد می‌کنند. عقد نوعی تعهد الزام‌آور بین افراد، که حقوق و تکالیف طرفین را مشخص می‌کند. عقود مورد استفاده در قراردادها شامل عقود معین و غیرمعین است.

 تفاوت قرارداد و عقد در حقوق قراردادها

 یکی از سوالاتی که وجود دارد این است که آیا عقد و قرارداد به یک معنی هستند.؟ عقد و قرارداد دو اصطلاح حقوقی با معنای متفاوت هستند. در علم حقوق، هر کلمه بار حقوقی خاصی دارد و نمی‌توان کلمات را به جای یکدیگر استفاده کرد. در عرف حقوقی، عقد، از عقودی است که در قانون مدنی با عنوان عقود معین تعریف شده‌است. اما معنای قرارداد، عام‌تر و شامل عقود معین و غیرمعین است.

قواعد عمومی در حقوق قراردادها

قانونگذار در ماده ۱۹۰ قانون مدنی، شرایط عمومی صحت قراردادها در حقوق قراردادها را بیان کرده‌است. براساس ماده ۱۹۰ قانون مدنی، شرایط اصلی صحت هر معامله و قرارداد به شرح ذیل است:

-اهلیت طرفین عقد قرارداد

-قصد و رضایت طرفین عقد قرارداد

-مشخص بودن موضوع معامله

-مشروع بودن جهت عقد قرارداد

اهلیت طرفین قرارداد

براساس ماده ۲۰۹ قانون مدنی، طرفین عقد قرارداد برای معامله باید اهلیت داشته‌باشند. بنابراین بر طبق ماده ۲۱۱ قانون مدنی، طرفین عقد قرارداد باید عاقل، رشید و بالغ باشند.  

قصد و رضایت طرفین در عقد قرارداد

براساس ماده ۱۹۱ قانون مدنی، در صورتی که طرفین عقد قرارداد، قصد و رضایت داشته‌باشند،عقد قرارداد ایجاد می‌شود. قصد طرفین در عقد قرارداد باید از طریق نوشته یا لفظ اعلام شود. همچنین طرفین عقد باید رضایت داشته باشند.

مشخص بودن مورد معامله

براساس قانون مدنی، مورد معامله باید مشخص، معین، دارای منفعت عقلایی و مشروع باشد.در عقد قرارداد، مشروعیت جهت معامله، از شرایط عمومی قراردادها است. بنابراین قراردادهایی که هدف غیرقانونی و نامشروع دارند، باطل هستند.

قرارداد حقوقی

قرارداد حقوقی، نوعی عقد است که مفاد آن باید توسط وکیل دادگستری تنظم شود. براساس ماده ۱۸۴ قانون مدنی، معاملات و عقود شامل عقد جایز، عقد خیاری، عقد منجز و عقد معلق است. برای تنظیم قرارداد حقوقی باید با انواع عقود،‌ شرایط صحت معامله، آثار عقد در قراردادها، دلایل قانونی فسخ  و انحلال قرارداد آشنا شوید، تا با آگاهی کامل قرارداد حقوقی تنظیم شود.

قانون در حقوق قراردادها

زمانی که قصد تنظیم قراردادهای معین را دارید، باید قانونی که بر نوع عقد قرارداد حاکم است را بشناسید و بر اساس مفاد قانونی نوع عقد، قرارداد تنظیم شود. برخی از عقود معین در قانون مدنی مطرح نشده‌ و باید به شرایط آن عقد در قوانین دیگر مراجعه شود. همچنین تمام عقود غیر معین در قراردادها، به ماده 10 قانون مدنی استناد می‌شوند. براساس ماده ۱۰ قانون مدنی هر قرارداد خصوصی که بین افراد منعقد می‌شود، در صورتیکه خلاف قانون نباشد، صحیح است.

انواع عقود در حقوق قراردادها

عقود در قراردادها، کاربردهای مختلفی دارند. عقود در قراردادها به شرح ذیل است:

-عقد لازم

-عقد جایز

-عقد خیاری

-عقد منجز

-عقد معلق

عقد لازم

بر طبق ماده ۱۸۵ قانون مدنی، عقد لازم، عقدی است که بعد از انعقاد قرارداد، طرفین عقد، نمی ‌توانند آن را فسخ کنند، مگر در صورت تعیین خیارات قانونی یا اقاله.

عقد جایز

براساس ماده ۱۸۶ قانون مدنی، عقد جایز، نوعی عقد است که بعد از انعقاد قرارداد، طرفین می‌توانند آن را فسخ کنند. اما در بعضی موارد که حق فسخ از طرفین اسقاط شده یا شرط ضمن عقد لازم مطرح شود، قرارداد قابل فسخ نیست.

عقد خیاری

بر طبق ماده ۱۸۸ قانون مدنی، عقد خیاری، نوعی عقد قراردادی است که در انعقاد عقد، برای یکی از طرفین عقد یا شخص ثالث، حق فسخ تعیین شده‌است. عقد خیاری براساس این ماده،‌ نوعی عقد لازم است.

عقد منجز

براساس ماده ۱۸۹ قانون مدنی، عقد منجز، نوعی عقد است که آثار آن بلافاصله بعد از ایجاد قرارداد عقد به وجود می‌آید.

عقد معلق

بر طبق ماده ۱۸۹ قانون مدنی، عقد معلق، نوعی عقد قرارداد است که با اراده طرفین ایجاد و آثار این عقد، مشروط به انجام موضوع دیگری است.

قراردادهای معین در حقوق قراردادها

انواع قراردادهای معین در قانون مدنی به شرح ذیل است:

-عقد جعاله

-عقد شرکت

-عقد معاوضه

-عقد مساقات

-عقد ودیعه

-عقد بیع

-عقد اجاره

-عقد مزارعه

-عقد رهن

-عقد حواله.

-عقد کفالت.

-عقد صلح.

-عقد ودیعه.

-عقد عاریه.

-عقد قرض.

-عقد ضمان.

-عقد وکالت

-عقد هبه

پرکاربردترین عقود در حقوق قراردادها

مهمترین نوع قراردادها در قانون مدنی، عقود معین به شرح ذیل است که در معاملات و  قراردادها کاربرد زیادی دارند:

قرارداد بیع

قرارداد بیع، یکی از مهمترین عقود معین در قانون مدنی است که بر طبق آن فروشنده کالایی را در ازای دریافت مبلغی به شخص دیگر می‌فروشد.

قرارداد اجاره

قرارداد اجاره، نوعی عقد معین است که براساس آن، موجر در ازای دریافت مبلغی پول، منافع عین مستاجره را در اختیار مستاجر قرار می‌دهد.

قرارداد مزارعه

قرارداد مزارعه نوعی عقد معین است که شخص در زمین دیگری زراعت کرده و سود حاصل از زراعت بین طرفین عقد مزارعه تقسیم می‌شود. 

قرارداد رهن

قرارداد رهن، نوعی عقد معین است که مدیون مالی را به شخص طلبکار به عنوان وثیقه بدهی خود می‌دهد.

قرارداد مضاربه

قرارداد مضاربه، نوعی عقد معین است که شخص به عنوان عامل، با سرمایه شخص دیگر، تجارت می‌کند و سود حاصل از تجارت را بر طبق توافق طرفین عقد، تقسیم می‌شود.

شرایط فسخ عقد لازم در حقوق قراردادها

یکی از مهمترین عقود در حقوق قراردادها که در تنظیم قراردادها در معاملات مورد استفاده قرار می‌گیرد، عقد لازم است. براساس ماده ۱۸۵ قانون مدنی، در عقد لازم طرفین عقد نمی‌توانند، قرارداد را فسخ کنند، مگر بر طبق موارد قانونی، حق فسخ داشته‌باشند. قانونگذار در قانون مدنی شرایط قانونی، فسخ قرارداد عقد لازم را به شرح ذیل بیان کرده است:

-فسخ به دلیل خیارات قانونی: در این حالت عقد لازم به دلیل خیارات قانونی مانند خیار عیب، خیار حیوان، خیار مجلس و خیار غبن قابل فسخ است. زیرا براساس ماده ۴۵۷ قانون مدنی، هر قرارداد بیع، عقد لازم است، مگر یکی از خیارات قانونی در آن ثابت شود.

-اقاله: بر اساس ماده ۲۸۳ قانون مدنی، در صورتی که طرفین عقد لازم در مورد فسخ عقد توافق کنند، می‌توانند عقد لازم را فسخ کنند که به این مورد اقاله گفته می‌شود.

مدت قرارداد در حقوق قراردادها

در حقوق قراردادها، مدت قرارداد به این معناست که موضوع و آثار قرارداد تا چه زمانی وجود دارد. بنابراین مشخص‌کردن مدت قرارداد در تمام عقود در قرارداد ها اهمیت زیادی دارد؛ زیرا آثار متنوعی مانند تعیین خسارت عدم انجام قرارداد به وجود می‌آید. در برخی از عقود مانند عقد مزارعه و اجاره، شرایط اصلی صحت قرارداد، تعیین مدت زمان عقد قرارداد است و در صورتی که مدت در این عقود تعیین نشود، عقد قرارداد باطل است.

آثار قرارداد در حقوق قراردادها

مهمترین آثار قرارداد بعد از عقد قرارداد، ایجاد تکلیف و تعهد طرفین قرارداد است. تعهدات در قراردادها متفاوت است. اجرا نشدن تکالیف و تعهدات در عقد قرارداد،باعث ایجاد خسارت‌های مالی به یکی از طرفین عقد می‌شود. براساس ماده ۵۱۵ آیین دادرسی مدنی، خواهان می‌تواند خسارت ناشی از عدم اجرای تعهد خوانده در قرارداد را از دادگاه تقاضا کند.

فسخ در قراردادها

یکی از راههای فسخ  و خاتمه قراردادها و برهم زدن معامله، فسخ است. برای استفاده از حق فسخ، باید ضوابط و شرایطی رعایت شود، تا بتوان به این حق استناد کرد. در بعضی عقود، حق فسخ برای یکی از طرفین عقد وجود دارد. بنابراین برای برهم زدن معامله، باید با شرایط فسخ معامله و ابطال معامله آشنا باشید.

ابطال در قراردادها

قراردادهایی که بین طرفین منعقد می‌شود، آثار اصلی و فرعی دارد در بعضی موارد، قوانین و مقررات قانونی در عقد قرارداد رعایت نمی‌شود و بنابراین نمی‌توان این قرارداد را قانونی دانست. در نتیجه این قرارداد باطل است. باطل‌‌‌‌شدن قرارداد به معنی این است که هیچ قرارداد و معامله‌ای از ابتدا به وجود نیامده است.

نحوه تنظیم قراردادها در قانون

با توجه به اهمیت قراردادها در معاملات، تنظیم قراردادها بر طبق قانون، باید توسط وکیل متخصص امور قراردادها که بر تمام قوانین و مقررات عقود و قراردادها آگاهی و تسلط کامل دارد، انجام شود تا طرفین قرارداد، دچار اختلافات قراردادی در آینده نشوند. زیرا بسیاری از دعاوی مطرح شده در مراجع قضایی در خصوص اختلاف در قراردادها، عواقب مالی جبران‌ناپذیری برای طرفین قرارداد ایجاد می کند.

وکیل متخصص قراردادها عدل ارا

با توجه به حجم زیاد پرونده‌های حقوقی با موضوع دعاوی قراردادها در مراجع قضایی، تهیه و تنظیم قرارداد اصولی طبق قانون، اهمیت زیادی دارد. بنابراین قبل از هر اقدام برای تهیه و تنظیم قراردادها با وکیل متخصص قراردادها مشورت کنید. برای تهیه و تنظیم انواع قراردادها، با وکلای متخصص گروه حقوقی عدل آرا مطرح کنید، تا در کوتاهترین زمان ممکن پاسخگوی شما باشند و بهترین متن قرارداد را تهیه و تنظیم کنند.